(k)ing poema

Ing poema
Mapipirat yang bulung da ring tatagas a letra. Diwa la at larawang magpumiglas king karelang pangasukul karing antigong istanti. Nung luban la, keng samula, malino yang batis libutad ning kakewan. Kaybat, batis yang mipapawas at miyuyubug bilang saug. Katatawlian, saug yang dudulung king gagale ilug—dalise at mayupaya.

King poema
Atangalan ya ing pamiyuma ning uran at talulut, ing pamiyanib ning pati-pati at kamulalu. Keni ya- at keni la - pagumasdan ding migsala-salapid at mikaul-kaul a larawan: gagapang a pulubi arapan da ring pisamban, abitung mengatmung daya at kupal, denas a sula-sulapo at tinakla king tatas dang kalis ning alak, aktibistang tikpan dang dyaryu lupa, sundalus a magdalang saku at lulukub a manuk, barag at dapung piblasan dang barung, talagulis at talasulat a mekikarat king dyablu, pulitikung tidtaran dang balas katawan at banderang ngangatngatan ning api. Api ning danup at kagutgutan.

Ing poema
dilo la at mapipirat a bulung ning lalabug a letra.

King poema
miyayanib at mayayakit ing egana-gana.

kalawang king singsing

ban manatili ing kalaraman
biburan dang gintung pulbus
ing kilapul dang kalawang
king marurunut a singsing.
tinikdo la ring dalig at bakud
ban ding masalang mata
ding mangataram a dila
migiligit la’t tumangis king lual
ninu ing sumabing e ne kikinang ing iyas
nung ding sinukul ning kitid-talindo
at pepatudtud ning kuyad-pigampa
kulisap lang papaybulag at sinugba
king aping teterak at magtumaila
singsing ya ing dila—
kitmuan dang kalawang
a papasyag dang gintu
at panwalan dang gintu
pablasang dening mekabalu
dening king katutuan mekatantu
ala na lu . . . ala na lu.

Pámagdalàga

Kinutkut ya king sandalan ing manikal nang gulut. Mabagal.

Kasimbagal ne ning sasaken nang pedicab ing agus ning bie. Batibatikulkul, mangaabtak ing matuling a aspaltu ning dalan.

Libru. Kwadernung maki-larawan da reng paboritu ng artista – o reni sana, nung malyari mu pin, ding bage paniglawen at pagkaybugan dang talnan ding kinse-anyus ng barasus.

Nga’na ning isip a mangarap: “Sana, ing kakung pámagdalàga, kalupa da nya mu at kasing-saya ring maka-uniporming dalagita king lele ning pipagaralang ini – bilug-bilugan de keng asuk ning sigarilyu ing karelang kayanakan, libutad ning ayli, biruanan at sagakgakan”

Dapuat, malyap la pa karing batung tisud-tisuran na ngeni ring pitayi-tayi ng pangarap—lalaut la, kabang lalapit la ring bitis na, kayagnan da ring dakal pang kinse-anyus, king entrada ning pipagobran dang pabrika.

Karing balang pamanlapat ning pasbul a bakal, ulasan ne ning dalumdum ing katayimikan. Ating tatampaling a katutwan.

Realidad. Ding tau, e la pare-parewu gulis-palad.

King kilub ning pabrika, manyaliksik king kayang arung ing bawu ning masisilab a laru da ring makinang panayi, ing makadukal dungus a bawu ra ring makatambak a retasung manaya king tusuk ning karayum at timid ning taliri.

Keni ne pituglung-tuglung ing bie. Keni ne pipilitang bilugan, kalupa da ring pira-pirasung telang tatayan da at gagawang bàsan.

Limandalang mabilug a bàsan ing kailangang yarian. Bayu na pa agawang makapangisnawang malualas.

Limandalang mabilug a bàsan, bayu na pa agawang ikapa, ilako, ing mengapakat a simulmul ning sinulad king kayang bwak.

Kulungan

“O reni ring okra at balasenas, ilaga mu la ban atin tang ulaman ngening apunan”—

Agad neng ginulut I Ka Oscar kaybat neng penabilinan I Ditas. Mapagal ya man keng pamag-kargadur na karin keng palengki ning Moriones, balu nang e ya dapat magpaynawa. Kailangan iang tumagun king pamipulung da reng misiping-siping bale king maskup at madalumdum a dane ning lugal a ita king Bangkusay.

E na na pepayulatang Ditas ing kapigaganakang ginulis king kayang lupa iniang oras a ita. Nung kalupa na na sana ning sabung pamipi a makakulapul kareng kayang gamat, makanyan na sana kalagwang ilako ing kabug ning salu, mekad e makatapilang ipulis na namu iti king kayang palda.

Kilub bale, adalanan neng Ditas ing anak dang limang banua. Inaplus ne bwak.

“Kasanting na ning drowing mo, anak. Mu pin, o’t makalual ya ing ayup keng kulungan na?” – ing sabi nang e mu balu nung kumyak ya o tumiman.

Mekibat ya ing anak: “Ipakit ke pu ini kang Tata ku potang datang ya. Makalual ya ining ayup o kase maskup pu keng kulungan na. Oneng ali ne man sulapo, kasi babanten ne ing kayang kulungan”

“Sa lugar na ito na tayo bumuo nang pangarap at mundo para sa ating mga pamilya. Kasing-kahulugan na ng ating buhay ang ating mga barung-barung. Bukas, darating ang demolition team ng gobyerno at wawasakin nila ang ating mga tirahan. Ang ating mga tahanang itinuring na nating kabuuan ng ating mundo. Ano’ng mundo pa kung gayon ang naghihintay sa atin kung itataboy nila tayong animo’y mga langaw na wala man lamang tiyak na malilipatan?” – mabilug ya siuala agyan mang banayad yang mangamanu I Ka Oscar kabang taimik lang makiramdam ding siping nang bale .

Banda king kagulutan, mataram la lawe ding atlung lalaking makiramdam.

Salat-salatan ne ning metung ing makatakas a kalibre 45 keng kayang awakan.

macanian pablasa

gabun lang sisiclauran ding mangaliap a taguimpan
uli’ng ding alapap, macananu ro pang pangarapan
nung caring memaglumpis dang atian
sasalicadcad nala caring gasgas at dalan-dalanan?
ding pagnasan a nasa, saput lang macabalabat
caring abtac a pasbul. gagapang lang lango
magpapasag at bisang milaco caring banta
ning pangaiacmul ning dadalusung a babagua
at quing catimauang nasa, mababalag la naman,
pacli baguius a sasaquinda. macanian pablasa
ding uring anacpauas, quing gabun la mumuma




***
2012
Oran, Algeria

Lagari

Tinas no reng adwa nang gamat Ka Delfin kabang babaltangan na ing malalam a albug.

E dapat mabasa ing suput ning abyas a tatalnan ning wanang gamat. Mangawit ne ing kayli dapot nanu pang asapat na nung mabasa mu naman ing atlung Lucky Me noodles.

Maluwalas ya timan i kongresman at pina-pinandit pasimpli nong tutugtugan alcohol ding gamat na kabang mamye yang relief goods. Makaba ing pila keta king arap-eskwelang gewa rang evacuation center.

E na no pekiramdaman pa ring litanya at talumpati na ning "talasalba" dikil king alang patnang pamamutut karing impun at iligal a pamagmina karing kabundukan.

Ena na dimdam ing TV Interview nang kongresman para king pang-benging balita. Ena na ikit ing pamagpaletratu na kabang gagalamanuan no reng miyalbugan para king pang-abak a diyaryu.

Mananeya ne ing asawa na at anam dang anak king bubungan ning bale ra.

Ena ne pinsinan ning asawa na ing larawan nang kongresman a makabalandra king plastic a pilulanang abyas. Tambing na nang bilus keng kalderu ing abyas at ena na abasa ing makasulat a mensahi keng suput: "Lingap at lugud ibat kang Kongresman Montero"

King metung a suluk ning karelang bubungan, tahimik ya king pangasandal na ing maragul at de-kuryenting lagari. Kumampa mu ing albug, isubli na neng Ka Delfin ketang timber yard at furniture shop nang kongresman.

Durugpa king lupa na ing patak ning uran a panalangin nang tuknang.





***
Habagat, 2012

Quing Pilatan

Queni la mumungul ding mapagal nacu at comusta
Ala iu, dapot ing dalig, asasalat ia caring amanu.
Micacaul cata. At agnan tatangis mingatba.

Macanian ia caiang lumabung at masese?
Nuanti ia uari cadalise ing dalise?
Cumampa la pin caia ring calbag ning sugat

Nung pina-pinandit, mititimid la quing caplas?
Cacalcalan caring mangataram a amanu
At ban langi, gadgaran la quing asin ning sumbat?

Mauala la ring caplas nung pacaplasan la?
At pacaplasan la pa? Pacaplasan nong pacaplasan
Angga quing mapata la at ala nang damdaman?

Mecad. At sana pin. Alasac te ing pamicandaiu
Nung capalan ta nong capalan ding dalig quing pilatan.



***
2012
Oran, Algeria

paralumpu quing dimla ning eneru (paindispu cang samuel taylor coleridge)

ume queni
pitabi-tabing angin ning eneru
labulan mo ring melanging bulung

mibablas no ring impun dutung!

munag ca
magparayo anting tinap
ning lugud a ecu acamtan-

lumapit ca o’ camataian

cunan ing bie
ala nang capupuntan
e na aguiu pang pusanan



***
2012
Oran, Algeria

Bie Busal ning Kataksilan

Alang alikabuk karing lamesita ning lugud.
Inisip nang agyu nang linisan ning silid
ing sarili nang dinat. Kabangal a kasalpantayanan,
ing pagnasan nang ding pasimanu asagka ra ing sula-sulapo abu.
Suman king pinggan, ngungut a makasabe
gilid ning platitu, pusang didilat karing butit,
asung kakaung, makatalanga karing kwadrung
ating makalarawan a dagis—
deti, larawan lang magpapitlag
magpapasasal
karing pintig ning pamagnasa

E naman uli ning bayu mabak, datang ne ing
manyingil kuryenti. O uli ning ngening maranun
pasibayu nong atakiran ding boti ning gatas-damulag
king tukuran eran. At e mu rin ngening kagising,
kabuklat na keng sulu king kusina, abungaran nala
ring pibalatang keso at e megisan a pandisal

Ding kayang gagale denas ampong pipit
king impun ning byabas ila ring sangkan?

Ngening abak, manuyab ya at mibangun ing asawa na;
patigtigan ne ing gitara atsaka no pitalik-talik ding kwerdas
ban keng katatawlian sabyan namung ala yu keng tonu.
Kapkapan no ring kayang balbas kabang makayarap ya
keng salamin. Sindi yang metung a stick a sigarilyu
atsaka ya talakad king lual na ning pasbul.
Kabang I ya, piling-piling yang manalangin
nung kapilan la magisan ding damonyus keti yatu.
Mibalik ya keng silid. Likuman na at ilukut ing ulas
a mebasa king kalasingan. Kabang paburen nang bubukal
lalapo ing kape king kalang.

Karas ning bengi, mibalik ya keng lugud.
King makabang bengi ning pira-pirasu
at miglamat a lugud.
Mililingat ya
at pakikiramdaman na ing panyatang ning abak.
Ing gagad at mapusuk nang pamanlapit
ning kamamaranunang kasing-pali
ning magtindang gatas-damulag…
king tukuran
karing balitang
ning eran.



***
2012
Oran, Algeria

Titis

Susulapo na ning angin ing titis a manibat king pitik-pitikan ng sigarilyu. Kabang makalukluk ya king metung a suluk ning panciteria, o nung misan, kabang susulyapan no reng anak a magtuas-tuasan king metung a mula – kabang babalikan no ring mapilang bakas ning kayanakan.

Ing tutu na, liwas karing alang-malit a pamanalukyat karing impun byabas, o ring palingut king balugbug a sasagana nang Darang Maring andat sosopan neng milukas king maputi nang imalan a mengatmung agta ning duat o katas da ring pemulut at pengan nang malulut a mangga kayabe da ring kakyalung na – ala na, at ala ya, nanumang mayulagang bague atatandanan.

Malabug la namang dampul ning milabas a kasibulan ding mayayaninag. Ena ne atandanan ing lupa na ning kapalsinta nang akayabe nang migluklukan kilub na ning kubung megawa king talaib. Den mu pin atang mangalalam a bakas ilang mandatila. Kalupa namo ning mapangangas a palad a gagalugad at mamaplus karing susu kilub na ning maimpis a imalan, ing banglu ning batal, ing kintab ning makabang bwak, ing lambut ning labi at ing kuryenti at mapaling sasal a iyatad da reti king basal a salu -- deni magmarka la king kaisipan. Aliwa reng lupa at aske ning pamikandayu.

Recuerdu no ning milabas deti a balik-balikan ning metung a ginulut at linawut. Miglagalag man ing isip at katawan, makasimpan la wala at mayulaga lang bague magpaganaka nung nuanti na karayu ing keyang disan. Nung nuanti na kalambat ing pangawale. At nung makananu neng lawan ing pangatau’t sarili na. Ninu iya napun? At ninu na iya ngeni?

Mengari yang bayung salta a paniniglawan kareng laun a larawan ing dati nang lugal keti yatu.
Asasalat ne ngeni ing lumbe ning pamagdili-dili karing melapad a kanwan, karing kinulubut a gamat.

O mekad asasalat nya naman ing tula at matipid a timan kabang pagsinuan na nung ninu karening makaletratu ing masungit dapot malingap a dara nang Maring -- ing sinese kaya. Ing darang meging indu at ibpa na. Ing pengakuanan nang ipetisyun at kwanan basta miras ne king Amerika o Australia.

Babalebe kambe ning yumu ing pait karing pisngi. Mayumu la man, akakwa ra palang maging masalpak ding tagumpe iyampang nung emu no darasan ding kekang babalikan.




***
August 2012
Oran, Algeria

ekphrasis

casaup no ning singsing a quiquetan ning ipan

ding matang manaquit quing catutuan

timauang isip

asbuc a alang busal

matibe casangcapan


lasacan ta la ring abtac a pasbul ning maling caisipan






* * *
2012
Oran, Algeria

Mepupus a Timan (Metung a Malikwatas)

bwak lang malulugus ding tawling inawa

tangis no ning lunus ning ume paynawa

punyal lang tataglus king salu ning sinta

deting pangapupus manatad lang dusa

kirut no ning napun, uma no ning uran

libutad ning ambun kaul no ning pampang

salpuk no ning alun king dalan-pasigan

ding lugud a mamun, ding tatauling timan

ding sabla mung bakit, sinese, binilang

akdak a mapait king salu sinimpan

lumbe na ning isip, mepupus a timan

dapat nong iwaglit miyalilan no man


***


Mumunang Kasagsag



bwak lang malulugus

tangis no ning lunus

punyal lang tataglus

deting pangapupus

kirut no ning napun

libutad ning ambun

salpuk no ning alun

ding lugud a mamun

ding sabla mung bakit

akdak a mapait

lumbe na ning isip

dapat nong iwaglit



***



Kadwang Kasagsag



ding tawling inawa

ning ume paynawa

king salu ning sinta

manatad lang dusa

uma no ning uran

kaul no ning pampang

king dalan-pasigan

ding tatauling timan

sinese, binilang

king salu sinimpan

mepupus a timan

miyalilan no man



***

Aliwa pang pamibalasa at pamilibe lugal



ding tawling inawa kirut no ning napun

manatad lang dusa libutad ning ambun

ding lugud a mamun ning ume paynawa

salpuk no ning alun king salu ning sinta

uma no ning uran deting pangapupus

king dalan-pasigan bwak lang malulugus

punyal lang tataglus ding tatauling timan

tangis no ning lunus kaul no ning pampang

akdak a mapait king salu sinimpan

ding sabla mung bakit sinese, binilang

miyalilan no man dapat nong iwaglit

mepupus a timan lumbe na ning isip


****
2012
Oran, Algeria

Siri

aping didilat ing sicdu caring ba’lang paniatang
busal ning pamaniglo caring paniglon
gilgal a pitlag ing nasang iiatad
ning manene pamangalag
caring butonis ning caiang blusa
ning caquisigang e na lubus caquilala—
quing silid
ning mala-saput dang pamagdulap
quing papag
nung nucarin ne sasaquinda at lulugsu
ning sasal ing pamiquelangan

quing lual, lulucas no ning caleldo
ding susulud nang bulung
saplut la uaring
cuculdas
ibat quing quiquimbe auacan
mababalag
caring titicad a sacung

malpas iang timaua
ing caiumangging abluc
tutuclip
maglumiad ing siri

laman
quing
laman

labi quing labi.

Reascending Ching Kang Shan (Malayang Salin)

English:

Reascending Ching Kang Shan
Mao Tse Tung

I have long aspired to reach for the clouds
And again ascend Ching Kang Shan.
Coming from afar, to view our old haunt,
I find new scenes replacing the old.
Everywhere Orioles sing, swallows dart
Streams babble.
And the road mounts skyward
Once Huang Yang Chie is passed
No other perilous place calls for a glance.
Wind and thunder are stirring,
Flags and banners are flying
Wherever men live.
Thirty Eight years are fled
With a mere snap of the fingers.
We can clasp the moon in the Ninth Heaven
And seize turtles deep down the Five Seas.
We’ll return amid triumphant song and laughter
Nothing is hard in this world
If you dare to scale the heights.



***

Tagalog:

Muling Pag-akyat Sa Bundok Jing Gang
Oliver S. Carlos

Malaon ko nang nais na marating ang mga ulap
At marubdob kong nasa na muling akyatin ang Bundok Jing Gang.
Mula sa malayo, sa pagtanaw sa nanahang mga subyang,
Nakababanaag ng mga bagong tagpong pumapalit sa mga dati na.
Saanman pumaling dinig ang awitan ng mga kilyawan,
Palasong itinutudla ang mga sibad sa iglap nilang paglipad
Nananambitan ang mga sapa
At wari’y bundok na nakapatirapa ang binabagtas na daan.
Malagpasan lamang ang baseng-tanggulan ng Huang Yang Chie
Ay! wala nang pinakamapanganib pang lugar na dapat sulyapan!
Nagsasalimbayan ang dahas ng ihip-hangin at dagundong ng kulog.
Saanman may taong masalubong, iwinawagayway nila ang mga bandila.
Tatlumpu’t walong taon ang matuling lumipas,
Parang ikinatus lang sa mga daliri.
Ang buwan -- o’ ang buwan sa Ikasiyam-na-Langit -
napakadali niyang ikuyom sa aming mga palad!
Ang mga pawikan- laruan lamang na aming inaagaw
Sa kailaliman ng Limang-Dagat.
Makababalik kami. Babalik kami
Sa gitna ng mga awit-pagbubunyi
Ng malulutong na mga tawa’t halakhak.
Paniwalaan ninyo ngayon
Walang balakid o anumang kahirapan
Na di kayang lagpasan
Kung mangangahas lang na akyatin
Ang mga tuktok at kaitaasan.


******

Kapampangan:

Pasibaiung Pamanuquiat qng Bunduc Jing Gang
Oliver S. Carlos

Maluat cu nang peninasan ing dasan la ring biga,
At marubdub cung nasa ing pasibaiung aucquiatan ing bunduc Jing Gang.
Ibat qng maraiu, cabang babatiauan la ring memale subyang
Manaquit cung baiung larauang manalili caring laun.
Nucarin cu man magpaling, gagale la ring culiauan.
Anti la uaring uiung a magpatilo ring sibad quing gagad dang sulapo.
Managulele la ring sapa. Paquiuari cu,
bunduc lang manalangin ding babaslen a dalan.
Milagpus mu sa qng baseng-tanggulan ning Huang Yang Chie
aii! ala nang pecamapanga`nib pang carinan a dapat suliapan.
Mipamaquibat ing labul ning anguin at cacsing ning duldul
Nucarin man ating taung asasaganan, susulapo lang atatangalan
Ding bandera’t catiang-pauaga.
Atlumpulu’t ualung banua ing tiniplad maragli
Anti ca uaring quinatus caring quecang taliri.
Ing bulan, o’ing bulan carin qng Casiam-Banua–
Aii! canaua nang iculong caring quequeng palad!
Ding pau, piialungan la mung sasamsaman
Quing quelalaman ning Limang-Daiat
Macapagbalic cami. Mibalic cami.
Busal da ring tumaila ning capagbuniian
Ning mangalutung ming aili’t sagacgac.
Paniualan iu ngueni
Alang nanumang balaquid o casaquitan
Ing e alagpusan
Nung pangangasan ta la mung ucquiatan
Ding taluctuc ning quetasan.

*****

Magdalena*

Sumaka ka ibat king danuman
malulut king kanangga
ning bulbul at laman,
tatatap la ring utung
king sunis ning sikluban,
at alang male
kawlan me ing maninasang angin
ning mitatagalang aslag at salamin,
dilatan na ka ning tuwalya
manibat talampakan
angga na karing singit at gulut-balugbug.
King kikimbe at managkat mung awakan,
nanumang kalikasang sisilab king katawan
e na asalikut ning susulud mung imalan

Lumakad ka karing makasalanang dalan
alang nanumang pananggalang
karing susurit at kalilibugang mata,
karing mangalanam a abluk
karing taliring baluktut
a mipnung kapagnasang paysilab king kekang alindug.
Mangapatiman ya ing lulundag mung pusu,
Manene mong ipepe ring kekang gamat, mapanuksu
at karin no malupig ding sikdu’t kaynge da ring gulung-gulungan.
Mibubuklat la ring baradung awang ning bie
Inia nung isuyu mo man nung kani-kaninu
ring kalabkab ning utung mu’t susu
nukarin ing katuliran
o’ bakit dapat muran batu?



*****
Pawaga:
*milikas a kawatasan ning Pambansang Alagad ning Sining, Virgilio Almario (Rio Alma)
Metakmus ibat karing tinipung kasulatan a mipamagatang “Mga Retaso ng Liwanag"

indung tibuan

i ca ing pampang
tinusuc
sinugat
caring cacung talampacan

carinan
ning taguimpang
sinulat cu caring pinung balas
ning quecang pasigan

pepaniud ning alun
ning cailugang
era mu man asagca
ring batung migbalebe
quing quecang auacan

i ca
ing pampang
ibatan
ning sabla cung
calumbaian

gilutan at licuan
dapot
i ca naman
ing salu at candungang
pagcaibugan cung
caulan at balican

calabcab

inapsa ne ning calabcab.
nung ia cabud, ena abitasa

nung atin pa o nung atin man
ala nang aliua pang puntan
nune ing macangangang pangalumud.

macananu ro pang samsaman
ding sinuclab
ding miglintug
ding meduluc?

iniang iangat de ing taguiang ning barcu
migsalamin ia quing danum ing catutuan
pangaiagnas
pangalaso

ginato ia
at mequialung quing alun ing camataian.
pepalto no ring ala. mipinpin la guilid
ding mipalibutad
ding mengaculung
ding memanlundag
quing daiat a mesilab

bibilangan do ngueni
ring era na abilang
quing silab a barcung
melumud
miglumud.

Nukarin ne ing kanakung knapsack?

Ngening abak, e ku apiyalas nu nukaring dane
manibatan ing pasyuk ning angin

Karing pabayu-bayu nang labul,
nanung sikana’t katimawan ing apaningaya
nung pagaladgad, pun dutung lang papase
pamaklyan at lalaputan
ding saldak a pangisnawa?

Ing pamanatad nung misan
pagulut lang siguk a sukat pigilan.

E ke agyung lawan
kabang patunggal-tunggal nang papalub
king kayang knapsack ing gamit na’t imalan.

Era kalupa ding minunang pamun,
ngeni pamu kinalbit ing takut, kinaul ing pamikelangan.
Makatupad ya kaya king pangaku nang magbalik ya?

Iti na mekad ing pekamakabang abak
a e ku agyung pupusan at lagpasan.

Melaus ya.

Banyaga la ring mititipung kapanamdaman:
ding “keni na ka mu”, ding “e na ka mamako”
a e mibulalas at apatagal karing painggulut a takbang.
Ding pakisabing mayap a eku mu man asambitla.

Nung bakit lagi na e la sapat
agyan ding pamagparalumpung sisibul
karing gilid ning mata, ban ikulung la sa’t igapus
ding mamun a takbang a mtmung tetagan

Ninu yaku para salangsang karing panata
karing buri nang gawan?
Ninu ku kaya para pumigil at sabat
karing dalan a buri nang lakaran?

Ini ing panaung kailangan kung apigagap ing segana-gana
Uli’ng mako ya ban gawan la ring bage maluat na nang dapat gewa:
Ing mie kayabe da ring taung dalise nang liguran.
Ing mate, nung ya’ing karampatan, king salu’t kandungan
da ring taung makabatyo king metung a payntungulan –
ing katimawan ning balayan

Pilitan nang mibalik. Balu ku naman.
Alang-alang king pamikalugud a tinubu na
bayu pa ing pangamulat.
Oneng, makagyu na wari ing panayan keng datang?
Nung pakaisipan,
dapat ku namang kilalanan ing katutwan da ring amanu na:
mayayaus ta ngan.
karing balang pago, ating makapatad a katungkulan.
e malyari ing ala kang papanigan.
e ya mu pamaglalawe, mata king mata ing pamikalugud
ing lugud, agnan yang pamamamatyawan karing dane dapat puntan.

Bakit kelangan ke pang panenayan
Nung malyari ku nemang abayan?

Nukarin ne kaya ing kanakung knapsack?
At su pa keng paradaaan ning bus ita.
Atagal ke pa.

dalit-pamipaganaca

Ala kung almusalan a tucinu ampong single. E ke alawe maratna ing mitatawung kalang.
Makananu pin, nung ngeni, ding sala, karayum nong tutusuk karing makalbag king kyak a mata. Nung ngeni, ding alala ning milabas a tula, meging api nong kakawul, pupuluput at mumuma king kanakung tundun?


… maybe I’m in the black, maybe i’m on my knees
maybe I’m in the gap between the two trapezes
but my heart is beating and my pulses start
cathedrals in my heart
And we saw oh this light
I swear you, emerge blinking into
to tell me it’s alright
as we soar walls, every siren is a symphony
and every tear’s a waterfall, is a waterfall
oh
is a waterfall
oh oh oh
is a waterfall
every tear
is a waterfall
oh oh oh . . .


Anti ya mong babing pupulkerwan, mipupusit nya ta gulung-gulungan ining bokalistang kasiping kung bale. Pilit neng pakiyabutan ing nota. Ene man love song—wari ku metung yang dalit-pamipaganaca.


Sasalpuk at mumugse tuluy king madilo-dilo kung tasa ing mapait a kape –bisang tumakas? O bisang makiyanib? Karing dabeung at kaksing da ring instrumentung e ra naman akasundu ning pibirit-birit a kanta.


“Mamandar ne pala ang DVD player. Linarin ku ne napun” . . .


(Pagiling-giling ya. Kabang lulukas ne ing panty na’t bra ning babaing bida— kening balas DVD a asali ku keng Divisoria)


Makiyagnan ya king koru da ring kakaung a asu ing karugkug at busina ning trak. Ing alti! Nung bakit e pa bisang mabating! Ba’ nanang atambak ining darala nang basura nu nukarin namang impyernus buring itambak!


Tikad-tikad yang balyerina ing miyanginan a kurtina—gulut na nining awang a mekapal na king agi.
Terak-terak, e na keng babo ning pangtsa-tidwa kataung kama
pipagkeran
ning kakaulan
kikyakang bangke
king katayimikan.


Makipag-almusal ya ing lango. Ditak mu man, ala yang kagalo-galo. Nung misan, pikablas-kablas no ring keyang pakpak. Maglipat-lipat. King babo ning merimlang kape. King merimlang kama.


Yaku.
Ing lango.
Yaku ing sula-sulapo lango.

King Kawa-kawani Kung Sarili

makapangaligkig
bibie lumbe
king kawa-kawani kung sarili
ing darame dampi
ning angin keni

kakabiran da ring mata,
tatas no ning gulung-gulungan
ding makagapus a katayang
e na akalag ning labi
kapilan wari?
kapilan mu pa ikit
ing luang mamalisbis karing kakung pisngi?

“mimingat ka”, ngamung sasabi
balang babagse ku palaut
balang iyakmul naku ning dulum

bagyu la wari
o makalulang alun
ding mekabalbal mu man
keng salu ku’t kaisipan,
karing dalise ‘tang talindo
a pibuknul-buknul ta at lalalan
balang iyapsa naku ning kadayat-malatan?

saksi la ring pupusag a asan
karing balang timan, karing tulang yatad
da ring gamat mung pepepe’t
sasagana king pasigan

saksi ya ing bangka
karing babakalan kung panabilin:
mimingat ka… mimingat ka…
ing dayat, nung misan, masaklo ya mata…

kakabiran da ring mata,
tatas no ning gulung-gulungan
ding makagapus a katayang
e na akalag ning labi :

“mimingat ka” – e ku muman asabi keka
ing dayat, nung misan, masaklo ya mata…




*** also published in eK!/versilog

Tatas Mi La Ring Kekaming Gamat

Tatas mi la ring kekaming gamat
Ban akit Mu kami
(bista ma’t balu mi akakit Mu kami)
Ban aganaka Mu
(bista ma’t sanak mi ing sabla balu Mu)
Libung banua na ing milabas
Pepaslag Me ing pinanari
At sinabi Mu: ini ing kakung
sumpa, e Ku na gawan ing palbug
ke ing yatu.

Masisilo ke ngeni, O’ Guinu
King aslag ning sumpa Mu.
Selawla mi ya ing yatu.
Ikami ing migkulang
Karing pun-dutung
A pemutut mi at pikuwaltan
Karing bunduk
A pinatag mi at kilkulan
King lagyu ning kasakiman

Tatas mi la ring kekaming gamat
At adwan ing kekang patawad
Pablasang king lugud Mu
E ke meging karapat-dapat


***
2011
Oran, Algeria

ing kakatuk kig pasbul

“ING amanu ya ing kaladwa ning nanu mang lipi.” - Alangpikilanlan

Ing indu mu, nung sakali
larawan ning migbukad
at masamyung sampaga
misan
mibalik ya
king pasbul kalibudtan
ning benging malalam
dimdam mu ing katuk
mangaralas at masikan,
nung tipa ka
nung makibat ka
(bage lilisyan o e mu buring gawan)
dapat me ping piyadyan
tangalan ing kulubut nang lupa --
lupang pilit nang sasalikut
karing timan ning labi nang
milako na kule. Nung datang
ita, mekad maluat
e ka tipa. E mya mu man pakibatan.
Takpan me pang ulun
ing kekang balugbug
atsaka ka magtudturan
(kasi pin ala namang kakatuk,
e wari? ala kang daramdaman)
At kelambatan?
King katatawlian?
Talakad ka king pagkeran
mangatakid at maybug misakab
kabang kakapkapan me
ing pasbul a miyayapsa king bayat
ning susungasub nang katawan
king kekang takde, dulapan mu la
karing lawe nang maratna’t tutulid
ding tumayla nang mengaskad
pelalung pekamalating talindo
kilub ning pangatau na -- ala na.
Ala na kang akapa
king salu nang siswan na
ning mengapalipit mung dila.
Palub me pin at ikera
Salangyan me ing sulu
saka me timalaran at pagsinwan.
Kanita, at karin, asanak mu na
nung nanu ya kabaldugan
ing lugud
ning anak king indu
at nung nanu sana ing agawa na niti
nung pigkalub mya mu
kabang maranun . . .
iniang atiu pa keka
ing panaun at pamikatagun.

ing catutuan

mansanas ia ing catutuan. picacaluguran. pipipitnan. pisasamsaman. pipapataian. caring bulwagan. caring luclucan. caring dacal. caring pilan. malare ia. ali. dilo ia. dilo ia pen? balatan ta ia. ulling iti catutuan ia. dapat tutu ia. dapat macalto ia. balatan ia. balatan ia pa. cambe da ring ali iata? ding ali ia! ding ali ia pen? at ding ali ia pala. balatan ta ia. balatan ta neng balatan. angga na quing ala na.

panlalaue ning maglalaue

ding gamat ning tau
atalan no man

ding sablang pibandian
pagnasan nia ring sacmalan

ing bulan qng leparan.
quing asbuc na

isubu’t painum mu man
ing sablang pamangan

sablang alac a macalipang
maua ia ri’t danupan.

dinan meng caiaduangan
o sablang bage iampang

ning caul at caligaian
manintun ia namang

aliuang candungan.
caring lalam ning bitis na

dicut la mang maialuntiang
o gabung-patag a alacaran

ding calsadang macalili
ila namang taluntunan

culculan me man
ing ilug a pecamalalam

e na acuang mipasno
dulung at dulung ia

ban carin qng libutad
aialduc ne ing bulan.

Keng Kilub ning Sinehan

Minta ya keng petshop I Bong at sinali yang loru.



Iniang payuli ne, apansingan nang palabas ya pala keng sine ing “Unofficially Yours” a pelikula nang Angel Locsin at John Lloyd. Ene buring pasaliwang tiket ning takilyera I Bong. “e ye pu malyaring palub ing loru yu keng sine pota manakla ya” nganing takilyera.



Migpaliho-liho ya ining Bong at miglakad-lakad at keng metung a suluk, aisip nang salikut ne ing loru keng pantalun na. Pepasaliwan deng tiket at milub ya rin ban manalbe.



Mapilang minutu, iniang kampanti neng makalukluk at manalbe, aganaka ne ining loru keng kilub ning pantalun na pota ene misingap at mate ya. Karin ne biklat ing zipper ning pantulan na ban makapangisnawa ya ing loru.


Keng lele na, seryosu lang manalbe deng “mikaluguran” a Binu at Senyang. Sinitsitan neng Senyang i Binu:


Senyang: uyy..ining lalaking kasiping ku biklat ne ing zipper na!”.


Mekibat ya ining Binu: “Emu nya mu lalon at papansingan, balamu naman eka pa menakit makanyan. Pare-paeru la ren, e wari ?”


Senyang: Dyoskooo... ining kaya aliwa ya ! Panuktukan na ining popcorn ku!”

Sangang-dalan

Nung makananung ali ku na la, ika man, e mu no bityawan
ding bakas ning kekatang pamikawani, metung a gatpanapun
king sangang dalan a ita. Linakad ka dane ning aslagan
nu nokarin, ngamu, dakal ya pangaku ing bie. Nuanti pin naman
kanyaman ing talangan la ketang oras a ita ding batwing
makitagalan karing biga? King makabang luklukan
talsik-talsikan na ka ning danum ibat keng masalang fountain
magsalamin ya karin ing bulan, kalapit namo, maybug neng muma
king imahe ning kekang lupa. Anti ya mong susumbung balang
tatakpan de ring makilabas a bigang babalabal king banwa .
Maka-lipstick, timan-timan, makalantad la pago at pusad
ding babaing papalit-palit, palipat lipat mung akayabe
migtampiso king ilug ning lugud at kataksilan
Alak, babai, upaya, karangalan . . . atsu keka ing egana-gana
kambe ning susupilan mung takut king kamatayan.
Kambe ring mapilang pamag-inayang
kareng bage emu na agawa dapot buri mu pang gawan.

Keni king albugan, tinalete ku
kataid da ring aliwa pa, king bie
at kamatayan. Paindispu kaming sasalangi at durungdung
karing dulang ning nasi at asin. Sasaganan da kami ring kutang
da ring pakakalulu nung kapilan ya datang ing katuparan.
At babalabal mi ne man at tatapik karing pago ning pamikawani,
balang iyakmul da kami ring mangalapad a sanga’t impun ning kakewan,
ing kasigurwan ning pamagbayung pagnasan. Magpatune la ring alipatpat
a tatabi ning bubulus a uran king panyatang ning pamagbayu
sumangid ning makaba at mapait a pamakipaglaban.
Atin yang mayumung bunga ing pinili kung mapait a sanga
ning e mapupus-pupus a giyera.

Tatakut meng arapan ing kamatayan?
Tatakut mung lakwan ing layo
ning bie at anggang akasanayan?
Ume ka keni
at namnaman
ing aldukan kung kasnuk
panganib
at kapigaganakan.





---
2012
Oran, Algeria

E Ku No Sana Buring Idame

Sibuknan kung ene idame
ing bulan
ing pampang
ding pun dutung
ding lwa

e ku na sana buri pang
deti,
mika-atin lang kaugnayan
karing ta-ta-ta-ta
ning pangane –
magpatalan
bayu-bayu tatakbang

king lata ning Bear Brand
karing tsupun
karing boting pisususwan
a parimlan king kaserolang
kakidkid pamu king kalang

eku no sana buring iyabe pa
ding gasgas a metaporang
paulit-ulit magagamit
kareng balang poesya
dapot

bulan yamu
ing kinurap at miglamlam
inyang salpukan ne ning alun
ing bangka ning ibpang
manintun kabyayan

pampang yamu
ing kinaul at pigdasayan
ning miglintug
at merimla nang katawan

ding pun dutung
makananu kong e sambitlan
nung ngeni, ila na kabud,
ding durungdung
karing lwang migit a mapait
karing bakit at makananu
migit a masalpak
karing alang malit a guliak
da ring pangane
ning alang kasigurwang bie




***
2012
Oran, Algeria

electrician

e ne sana minisip
migtalungku

ing pamikelangan
makabatibat ya

king barbed wire-
korona yang makaputung-
king malingmingan ning pader
ing pupundat a neon light

pilatan da
ring balitang
ning matbud a eran
saldak lang pangisnawa
king sta. barbara

kumpunihin mo na yan! ‘wag mong baunin
dito sa trabaho ang pagka-homesick mo!

minuna ya pang
mepundi king pangataranta na
ing kinalug nang buntuk
king sapuk
gulisak
ning kayang kapatas

misalbag a toolbox
katawang mamasuk

misaglulu lang kinalabug.



***
2012
Oran, Algeria

Ing Mibulang

"When I give food to the poor, they call me a saint. When I ask why they are poor, they call me a communist." – Dom Helder Camara



pemaril de ing migpakan
ing kinupkup, pepatuknang
karing lubas, alang kalma—
alagad ning Mayupaya.
pemaril de ing mengutang
nung nanu mo pin ing sangkan
ating katmu, ating ala
o ba’t ating manalipan—
pemaril de
tagiliran ning pisamban
mengabusbus salu’t kanwan
mali wari ing magnasa
katimawan karing ala?
ela mu man mekunsyensya
pemaril de!



***
Poema king istilung French Rondeau
2012
Oliver S. Carlos
Oran, Algeria

Nangag-usling Hadlang

(Harana sa Kabundukan)




Dugo sa talampakan

Dulot ng bato’t gasang

Sa tuktok-layang asam



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Mga Hikbi At Anas (para kay Crispin)

sa kumbentong piitan

may mga sapantahang

prayle lang ang may alam




***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Diyalektikal

Naniniwala ako

Liwanag ay narito

Sa pingkian ng bato




***
Diyona
2012
Oran, Algeria

O’ Bayan Ko

(Ang Elias na dapat makita ng bawa’t Pilipino pagharap niya sa salamin)


Tangis mo’y tangis ko rin—
O’ tindakan ng nimdim
At lahat kong tagimtim!


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Para sa amin, Pepe

Nagbalantukang subyang
Sa dibdib nyaring bayan
Ang iyong pagkabuwal



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Hinggil sa Pagtula (Payo ni Rizal sa mga Makata)

Bagaman busog kayo
Paigtingin ang hangad
Sa talinhaga’t berso



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Hinggil sa Baha

Hanap nyo’y masisisi?
Sisihin ang may-ari—
De-kuryenteng lagari



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Isagani

Aklasa’y isasabog
Sa sinusuyong kulog
Ng ilaw-pampasabog


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Si Pepe sa Talim

Sa along tigib-rikit
Sumibol--malasakit
Sa puso n’yaring paslit




***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Hikbi ng La Solidaridad

Kami’y nababahala
Nakaburol ang laya
Ng titik at salita


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Hinggil sa “Asimilasyon”

Sanga-sangang diskusyon
Maraming di sang-ayon
Nais ay Rebolusyon



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Hieroglipiya ni Pilosopo Tasyo

Gagap na namin ngayon
Sumulat siya noon
Upang kami’y bumangon



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Ang Sumugba

Nag-alab na ilawan
Gamu-gamung nadarang
O’ pag-ibig sa bayan!


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Sa Azotea

Sampaga’y nagsiyukod
Buwan at tala nanood
Yakap ng magsing-irog



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Tagubilin sa mga Talulot (Si Rizal, sa Pampang ng Neckar)

Hatdan nyo ng pag-ibig
At inyo ngang batiin—
Lahat kong ginigiliw


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Tagsibol Sa Pampang ng Ilog Neckar

Marahan nyang pinupol
Sa aklat ikinuyom
Iniingatang dahon


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Bagumbayan (muling sulyap sa mga larawang nakintal)

Humahakbang na paa.
Luhaa’t gitlang mata.
Nangaglitok na panga.



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Disyembre 30, 1896

Usok, apoy at tinggang
Bumaon sa katawan
Ang katampalasanan


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Sa Bagumbayan

Mayroon bang katwiran
Sumubsob na katawan
Sa nadaganang langgam?



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Samo ni Rizal sa Kabataan

O’ bukas n’yaring bukas!
Dinggin! Samo’t pagaspas
Ng Huling Pahimakas!


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Habang Isinusulat Ang Mi Ultimo Adios

Sumasayaw ang nimdim.
Sa ilawang may lihim—
Mga luha’t habilin



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Isang Elehiya (Sa pagpanaw ni Leonor Rivera)

Aninong nakatunghay
Sa bukid ng Dapitan
Pait ng ‘yong pagpanaw


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Hibik ng Manlalakbay

Kaytamis ihingalay
Ng diwang napapagal
Sa dibdib mo, O’ Bayan!


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Premonisyon ng Isang Ina (Para kay Donya Josefa)

Humahalik sa pampang
Tabsing ng kalungkutan
Kayhapding kamatayan!



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Pag-ibig Ni Elias

Dusa nya’t kabiguan
Utang lahat sa bayang
Wagas ding minamahal



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Paglisan (Kay Elias at Salome)

May bangkang bumabaybay
Sa ilog na mapanglaw
Kagat-labi ang lumbay



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Dalamhati ng Isang Ina

Walang Basilio’t Crispin
Sa bisig nyang may nimdim.
Pinaghehele’y hangin!


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Ilang Edith At Sisa Pa

Basilio’t Crispin noon
Si Jonas Burgos ngayon
Ilan pang henerasyon?



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Sa Mga Nawalan

Buhangin ang pag-asa
Nilulubid sa tawa
At hagulgol ng ina


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Multo ng Kahapon

Crispin. Basilio. Sisa.
Dinukot? Nasaan na?
Maraming tulad nila.


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Maiiwan Siyang Nakatanaw (sa dulo ng kinaltas na kabanata)

Baybayin sa daliri—
May babaing luhaan
sa kwentong tinuldukan



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Elias

Nilamon siya ng gubat.
Bangka n’ya – ay! sumugat
Lawang pikit, nagmulat


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Kalawang sa Sundang (Alay kay Kabesang Tales)

Sa hinahasang sundang
Nanikit ang kalawang
Ng suliraning pyudal


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Si Kabesang Tales At Ang Encomienda

Lupang pinagyaman
Ng lipakin nyang kamay
Sapilitang inagaw!


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Ayon kay Kabesang Tales

Nang humakbang si Elias
Papalayo sa dampa
Maging langit--- lumuha!


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Subyang (Diyona para kay Salome)

Nang maglaho si Elias
May subyang na pumilas
Sa dibdib mong nawasak


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Sa Bintana (para kay Salome)

Sinundan n’ya ng tanaw
Ang bakas nang paglisan
Bawat yabag: pagpanaw



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Mula Sa Kampanaryo

Nalaglag na halina
Niluray na sampaga
Ang bayang tigib-dusa



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Kay Padre Damaso

Sa piging ng Diyos Ama
Pakpak, hita o luya
Parehas ang paghusga



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Kasalan sa Dapitan*

Pag-ibig nilang wagas,
Walang prayleng magbasbas.
Nagkasal -mga rosas.


* sa Dapitan, sapagka’t walang paring nais magkasal sa kanila, nagpalitan ng sumpa ng pag-ibig sina Rizal at Josephine Bracken at sa sarili nilang pamamaraan ay ikinasal nila ang kanilang mga sarili.



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Ikaapat na Kabanata (Alay kay Don Rafael Ibarra)

Lawa lang ang nakinig
Kumupkop, naghinagpis
Sa bangkay mo’t panangis


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Pagninilay sa mga Kataga ni Padre Florentino

Balaraw n’yang salita
Tumimo ba’t humiwa
Sa bukas n’yaring lupa?


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Padre Florentino

Kadenang hinahatak
Ng mga paang yapak
Ang iyong pangungusap



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Kung Isa Kang Erehe

Tutulay ka sa sala-
salabid na kondena
ng abito’t sutana


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Ang Erehe

Nilantad ng daliri
Ang litanya ng labi.
Nagkasungay ang pari.


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Talsik Ng Alipato 4 (Hinugot na Kaisipan Mula sa Liham ni Rizal sa mga Babaing Taga-Malolos)

Marapating pahigtan
Mapuring kamatayan
Sa alipustang buhay


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Talsik ng Alipato 3 (Hinugot na Kaisipan mula sa Liham ni Rizal sa mga Babaing Taga-Malolos)

Kahoy na laking burak
Daluro o pagatpat
Sa apoy nararapat


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Talsik ng Alipato 2 (Hinugot na Kaisipan Mula sa Liham Ni Rizal sa Mga Babaing Taga-Malolos)

Manindigan nga kayo
Na ang dunong ng tao
Di mula sa abito


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Talsik ng Alipato 1 (Hinugot na Kaisipan Mula sa Liham Ni Rizal sa Mga Babaing Taga-Malolos)

Ang tao’y di nilalang
Upang ibulid lamang
sa dusa’t kamangmangan



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Alipato Sa Lagablab

Alipatong humimpil
Sa lagablab-hilahil:
Wakasan ang pagsikil!



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Sa Silid Ni Padre

Pikit-mata usalin
Panalangin sa latin
Pikit-mata…salatin.



***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Indulhensya

Kaluluwang naligaw
Ay ipinagdarasal
Ng paring nagsasalsal


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Eukaristiya

Umipot --buong-sigla--
Ang maya dun sa kalis
Ng prayleng nagmimisa


***
Diyona
2012
Oran, Algeria

Ing Laun a Sarul

ING LAWUN A SARUL
(Oliver S. Carlos)


Ala nang aliwa pang mipaparsalanan king pamagtikum ning gabun
nune ing kayang pangalawun. Kabang detang kayagna’ nang mesali,
kuwentu nala mung mekalingwan king minurung-sulung a pupul
ning dayatan at kalanan, o ning pasaldak a pamagpaynawa rang
mibalabalang kalawang, malaus ya, king manene nang pamanyugat
at pamangili king salu ning asikan. At kabang iti gagawan na,
sisitsit na ing asasaganan nang mangasyas a buliga’t bikual,
ing papayungan nang pali at pandilung uran a iyatad ning bigang
magunyat king panyatang ning mumunang sala. Ena no alingad
karing payid-payid nang galaid ing saingsing ning kapagalan,
karing balang pamandalakit na’t pamisadsad king gagambulan nang
kuwadradong sukad, ding pugak-pugak a pintig at ritmikadung lagutuk
ning pudpud nang taram a layung mangawani keya king dutung a pitalnanan.
Makananu na pin namang isangkan ning ortelanu king manayang gabun
a mepudpud ne ing kayang taram? Nung inia mangapilitan yang libangan na nya mu
ing gugulyut a damulag karing tikling at kanugtug a sasake at magkanta king
keyang gulut at buntuk. O makananu nang gawan ing ipanibala ne king tudtud
ing uyab at antuk ning mangaynipan a pamanenaya na ning damulag, nung migising
yang makakawani ne ing taram king dutung a pitalnanan at apansingan nang kakalbitan na nya mu at pamatulan ning tutulung uran. Ing pangalaun ning sarul ‘yang suwatan na at katmuang kasalanan. Ating gamat a magnasang ituglung ne ing dutung a pitalnanan king mapagal a bakal, at karin, mayakit ing makabalut a kkalawang. Ding pilapil at tarundun a makasaksi king malilyari, isambitla ra namu ing karelang mua karing makuyad a pamagkuswelu, karing palmura at opinyun nung nuanti yamu kamura ing segunda-manung bakal. Ing mipapakarine ortelanu iyang manyawad kapanupayan. Dapot aliwa ing sarul a kalawangnan at mapagal. At lalam ning impung santul, king kayang pangasandal, retiradu ya iting alang aliwang adwan
nune mu ing misan pa. . . misan namu
akwa ne pang asarul ing manayang asikan
bayu re igawad keya ing tawling kayatulan.






******

Nung Makananu Yang Mangatuliran Ing Danup At Kasakitan

Karing balitang ning underpass bayu sumaka king Basilica ning Nazarenu
aliwa ring mamaripal a agus da ring mag-opisina’t magaral
ding lalakad pasiklod ban manyad milagru
ding bundat a pulis, ding gagawuk karing bulsa da ring kalele ra
ding babasa karing gulis ning palad, ding pabayad ban ipanalangin la
ring kaladwa, o ring magtindang amut at bulung-tanamang pamparegla
ila ring mekaramdam —
Tang, Ilang taon na po kayo? ngakung mengutang king mangibal a matua.
Pagkatayug-tayog, lilipad sana ako, nguni’t naalala ko, putol pala ang bagwis ko.
Inyang kutnan ku ne man nung atin ya pang pamilya,
selatan na ing balbas king baba na. Kabang dudurut la ring mata na, tinalanga ya:
Sinunog nila ang pugad ng agila, kasamang naabo ang mga inakay niya.
Kumain na po ba kayo? – ikutang ku sana
dapot lintang na ne ing kartun a pagkeran na.
Kilub ning langgotsing datukanan, pepalual na la
ring adwang busbus at alang laman a lata
ing metung, pekat ne king balugbug na
at king metung, pane naman ing hello na.
Karin king underpass –
i tatang
yaku
ding piping balitang –
ikami mu ing mekaramdam
nung makananu yang mangatuliran
ing danup at kasakitan.


***
2012
Oran, Algeria

Ing Meyayat

Ining mapamusung a Eddie, nen mong mitatas ya prisyun at inatulan ne ning doctor a mag-reduce, migpane-pane ing ehersisyu na. Lilisyan na naman ing sablang pamangan a malat at makolesterol. Nung inia naman kilub namu ning pilan duminggu, migit keng 14 kilus ing mewala keng timbang na.

Misan a bulan ning Agostu , mika-pyesta keng baryu ra. Asno karakal deng meging bisita ra at kamag-anak da la naman a manibat pa keng miyayaliwang baryu. Nung wari neng maluat lang e mikakit klase peka –reunion da namong mikakamag-anak . . .

Balang dintang . . . balang dintang sasaganan na la at saka no mo gagalamanuan. Oneng balang dintang mu naman a kamag-anak manatu kaya at sasabing: “o’t kapayat mo?” . . .
Neng sinawa ne keng atu ra at mapagal neng magpalino nung bakit mepayat ya . . . ing gewa na minta ya keng kusina at saka no liblub deng gamat na keng baldi ning taba…

Balang dintang . . . balang dintang manatu…”Ay! ot’ kataba mo!!!”

Candadu

Lulub tamung bala-balaus, nung minsan
king pasbul a acasanaian ta nang macabuclat
e tana cacatuc man, uli’ng balu ta mang macalapat ia
iti, pasbul iang e macacandadu --- manaiang balican.
Sane tamung abubungaran ta ia ing sintang manatili
king metung a tumba-tumbang luclucan. Tatalacad ia’t
bibili ne ing buburdajan nang punda-- lagiu ne
at lagiu mung piaiabe na king kilub ning metung a pusu –
tutulac ta ia iti king mipnung pag-asang atin ta pang dasnan
ban atuclasan ta mu mung iti macacandadu ne pala.
King lual, tangisan tamu ing kecatamung pangalili
Ing etamu pamagbalic king macabang panaun.
Ipacat ta ia ing balugbug king macacandadung pasbul.
Misna salpac, ulinigan ta la at pagsinuan
ding mipagsalita libutad ning tula ra’t sagacgac.
Magsalbat tamu
para king taung e tamu belican —
menaia
mepagal
memuclat pasbul
para caring aliua.





****
Oran, Algeria
2012

Ing Sulat Kang Tatang

Sinulat ya I Juan kang tatang na at ini ing makasulat.:


Dear Tatang,

Padalan yu ke pung metung a kilung abyas ampong metung a dosenang ebun

Ing kekong anak,
Juan

… milub ya keng silid ining no read no write a Pedru at apanggatalan neng gamat ining makalapag a sulat. Pemirat ne iti at ikit nang Juan ing gewa na. Neng mamilagwa ya, penabilinan na ne mu ining Pedru:
“Oita ing scotch tape keng platera, pituglung tuglung me yan saka me lulan kening seli kung sobri.
Awne dininan ku neng address. Ika namu ing magpadala keng koreu…”
Gewa na naman ning Pedru ing pagawa nang Juan…
nganing sulat a miras:

Dear abyas,

Padalan yu ke pung metung a kilung Tatang ampong metung a dosenang anak.

Ing kekong ebun.
Juan





***
2012
Oran, Algeria

Be Specific (nung manalangin kang Lord)

Makasiklod arapan ning altar
piyagpa ya gamat ing taung manyawad:

“ Diyos ko ala napu nune metung ya mu
ing Kekayu adwan at pagparalumpu
ing sana muktut ne ing kabud babaing
dalise malsinta’t lulugud kanaku”

king pamanuli na disnan ne y misis
selubung na keya susulapo palis
basu, sanduk, boti -- atin ya pang patis
kutsara, tinidur, pinggang maki-pansit…
guguliac, malmura, magwala ya y misis:

I Inday! I Inday!
o yan manyuka ya!
ing sumbung na kaku
I ka kanu ing TaTa!

Ing Tatang a Mag-Nosebleed

TATANG: (kabang panyermunan no reng kayang anak) Manibat ngeni ala kung buring daramdaman mag-english o managalug keti bale! ikayu-kayu mu ing mikakaintindi ! o’t eyu na rugu isipan ikaming Ima yu dadaya ke arung neng daramdaman da kayo at pilit da kayung paki-intindyan? Ing ninumang magparaya arung pasibayu kekaming Ima yu… palwal ke bale at igapus ke ketang kural-damulag…

BUNSU: Tatang, ding tigulele’t simbitla yung mipnung yubu’t sampat a payul dikil king pamagmairing king sisuang amanu, matimyas lang aske ning masabal yung alang kabat, milalu at manyampukaki para kekami at para king kekeng ikasaplala a sukat mie siknangan king pangatau mi’t panga-kapampangan. iti eyu na dapat ipagparalumpu kekami bilang budni yung sapni at pelangga -- uling iti yang sampat at matulid ming gawan—ing gambulan yang alang kapikakunuan ing amanung menan . . . ing amanung kapampangan

TATANG: (… mipamulala ya) lakwas yang mebalangingi.






***
2012
Oran, Algeria

Ing Pane Makatalan

Madre: Nanu ne kasi ing apelyidu mu, iho?

Sakristan: Balu yu ne pu ita, sister, madalas ye pung tatalnan.

Madre: Susmaryosep! . . . Bayag ing apelyido mo?

Sakristan: Sister naman, Rosario pu.

I Berung a Alang Swerti

This is a true to life story....

Bayu la pamung kasal ding miyasawang Berung at Lenlen, manintun ya pang obra ing Berung at alus milalako ne pag-asa uling sinawa neng mikadurut keng Menila e manakit obra na. Misan a aldo, akapagkwento ne ining Tiyong Andoy (bapa nang Lenlen) at I
Apung Basti (apu nang babaing Lenlen):

Tiyong Andoy: O’ Berung komusta na ing pamag-apply mu? Menakit na kang obra kanyan?

Berung: Ala pa pung swerti bapa. Mekapag-apply ku pu keta keng Manila City Hall. Paswelduan daku pu kanu tsa-500 Pesos ing aldo. Eke pu tinggap

Apung Basti: (kabang gogogo na ing pamangan babi) O ‘bat eme tinggap??? sayang neman…nanu waring obra…?

Berung: Pababad de pu itang damulag keng LUNETA…!




***
2012
Oran, Algeria

Ing Kukunan Na

BERUNG: BAPA, kunan ke pu kanu ing kalderu, sabi nang Ima ku.

Bapang BENIG: O Berung, atyu ka pala. Kapilan ka pa dintang. Magaral ka pa?

BERUNG: Nandin pamu pu. Opu, college naku pu.

Bapang BENIG: Nanung kukunan mu.

BERUNG: Ita pung kalderu…




***
2012
Oran, Algeria

Ding Bayung Kasal

Girl: mag-69 kata dear

Boy: makananu ita?

Girl: mayan mu…makanini o…
(atsaka no migpuwestu. oneng mipalatut ya ing girl, 4times)

Boy: Enaku bisa! Eku no ayamyam deng mitatagan pang 65!




***
2012
Oran, Algeria

Atin Ya Pin

Reypist : Miadya ka reypan da ka

Sexy : Ali ka po , atin ku pu!

Reypist : Alang atin atin kaku !!!

Sexy : ay ali , ali po!

Reypist : Taknaydu mo atin ka pin , atin ka naman Ebon kalupa ko Baklaaaa




***
2012
Oran, Algeria

Ing Testigu

Atorni: Ginuong Saksi, nanu ing gagawan mu at nokarin ka inyang milyari ing krimen?

Saksi: Atyu ku pu libutad ning talayban. Tatakla ku pu iniang ikit kung pete re ing biktima…

Atorni: Keng mong bilang mu, mga pilan katakbangan ing laut mu keng lugal ning krimen

Saksi: Bah!, Atorne, atin pu waring tataklang patakbang-takbang!




***
2012
Oran, Algeria

Dadaismo

Atyu naku keng katatawliang bulung ning
aklat ng Yeats. Apat kong aldo binasa
pigbulayan ding kawatasan nang Neruda.
Alang malino
nung nukarin ke akit
ing kabaldugan ning poema.

Bubulung ya ing abe ku bale. Makatodu ya
ing electric fan at sula-sulapo ing papalisan na
mengakalat ing diyaryung pengupit na
ning bunsu ming anam a banua

9 na piso dapat ang i-rollback ng gasolina . . .
Tear-gas ang sagot ng mga pulis habang binubuwag
ang hanay ng mga nagngingitngit na demonstrador
sa Occupy Wall Street movement…
19 na sundalo patay sa pananambang ng MILF . . .
OFW sa Riyadh, ginahasa ng mga Arabo . . .
Pinagdadampot ang mga menor-de-edad
na nagbebenta ng katawan bilang karagdagang kita
sa pamamagitan ng pagtihaya sa ibabaw ng bundok
ng basura sa may Rodriguez Rizal . . .
Walang plano ang gobyernong Aquino na dagdagan ang pondo
para sa edukasyon habang pinag-aaralan na ang pagdaragdag ng badyet
na pambili ng mga armas at helicopter upang tugisin ang mga may pakana
sa malagim na pagkamatay ng mga sundalo. . .
First Gentleman Mike Arroyo atbp. kakasuhan na sa Military Chopper Scam …
Isang lalaki, umakyat at tumalon mula sa tuktok ng Billboard sa EDSA
dahil sa labis na kahirapan . . .

Gewa na kung poema ning bunsu kung anam a banua;
Pepaintindi na kaku karening pengupit at pikalat-kalat na –

mangalalam lang sugat ning yatu at balen kung sinta
ing tune kabaldugan ning poema.





---
2012
Oran, Algeria

Rearview Mirror

Makamasid ya
karing bage at kapalyarian:

Atin tatalsik a butonis
ibat king blusang
ngana nang misara;
ngana nang mibukakâ
ngana nang magwanta
ngana nang mabisâ

Atin laylayang mumukyat
pipigil dapot tutuki
karing hagud at kumpas
da ring gagapang a taliri

Atin pantalung
makalale saskup,
makipagbunu at lalaban
king gagalgal a kalamnan.

Nu ya wari manibatan
ing sikanan na't mahika?
o’t akakua nong pikawani
ding metu pares a mata --

sulyap sulyap, timan-timan,
pagumasdan na ning kayli
ing malilyari kagulutan
kabang ing wanan
makatutuk ne man
king kalsadang tutuntunan

Makamasid ya. Ala kang alaram.

Pasibayu

Makakalat lang kabalbal --
kabang ating akarapat lilisyan ku ing pangasugat karing alala mu

Angga man ngeni, mitatalanan lang gamat, paulit-ulit da kung iyapa ring uma at ayling piniblasan tang burak karing pinitak. Mangapasikdu ya’ing salu balang agaganaka kung, misan, mikakawul katang miragsa karing bubuktut a pale, kabang tuturu kong takbang ding tikad-tikad mung bitis-Menila – king pilapil a ini
a tutugpa king kubu tang pagkanta da ring agus.

Melangi ne ing sapa.
Ala nang manwas at maglinis
karing peklat a mikulapulang burak.

Migit ya pin sigurung malamyus ing busina at indak ning lungsud
kesa king siuala ning amian a lalabul – magpapasyuk karing pipit
kalupa ning sabi mu
kalupa ning tauling sinabi mu

Oreni ring takbang ning pamagdili-dili
a king balang pinandit mikakunu kong umpisan.
King samula, takbang lang mangaralas, kaybat
ing pamikelangan
takbang pagulut
takbang payarap . . .

Tatakpan ne ning makayungyung a sanga ing timan ning aldo.
Nung balu na sana ning makapyak a kubu ing kakatuk a yaslag,
mekad, makatiman neng ibuklat ing kayang pasbul ---
kalupa na namu ning pusung
mibubuklat
tatanggap
king lugud at pangakung
pasibayu
pasibayu
pasibayu nang palakwan.


***
2012
Oran, Algeria

Pamamalbas

Makayarap keng salamin
isipan da ka.

Mete ya ing yamuk
a mipakat king pader.
Menuling ing daya nang
mélangi at migmantsa—

mantsa na wari ning alala
king mepintang kule
ning milabasan tang
milalu keng lambis –
minuli keng pait
at e na miyulit.

Kalwat kung kelingwan—
atin ku palang balbas a dapat pututan;
ating bage sasakmala’t kukuyuman
a dapat nang itabili at pabustan
ating bie . . .
ating bukas
a dapat arapan


Mayan king pakiramdam

ing malale pangaputut

ning bigoti’t balbas—

mababalag at magparayo;

papalsut ning danum-gripu

king busbus ning lababo.





***
2011
Oran, Algeria

Kauran

Isukub mu ku king kekang payung.

Penandit, balabalan ta la
ring kekatang sarili
karing dirimlang alino

Ding tula ning kagatpanapunan,
ing anggang bage iyampang
ning painggulut a kaleldo
penandit namu, mawala na ngan.

Daramdaman ku na la ring lagutuk
ning pangabislak da ring impun --
mibabagsak karing batu, king gabun,
karing mangasipit a mangalating tanaman
a menintun karinan at santungan
karing mibablas berding mulahan

Daramdaman ku na --
ing anggang kaplas ning kauran,
king salu ku, mibabalik ngan:
kasnuk, takut, pamag-inayang.

Miwale, kalupa ning aslag
a kinaul at selikut ning silim,
marurunut yang anting abu
ing kakung kaladua.
Mangalgal ku
kabang pakiramdaman ku la
ring lalagapak a impun;
ding makaklak dang kaksing
barug la wari king tambul
a manatad taung-makagapus
king kayang pibarilan

Ing kakung kaisipan, matbud ya waring kubul
a barug-barugan nang alang patna ning angin at uran.
Makalale kung mangipuspus; at king pangapuput,
ing kabug ning salu ku, ala yang keliwan
king baintaung sisinsil at mipapakat
king tatauling palitada ning lapida . . .
para kaninu? – mayaslag ya at mipnung pali
ing kaleldo --- kanita,
dapot ngeni kauran na.
Siklut-siklutan no ning angin
ding lumbe siuala
ning pamanlako’t pangawala.



***
2011
Oran, Algeria

Ang Nagtindig Sa Mga Kubol

Iniwan ng mga manggagawang-bukid ang kanilang tahanan.
Sa mga pilapil at tarundon -- sa hangganan ng usapin --
itinindig nila ang mga kubol ng katwiran at hinaing.
Umupo sila roon, pumalahaw na wari’y pinaglalamayan
ang nakahilig na mga tubo na ilang taong sinikhay
na maitanim sa nagbibitak na sakahan

walang asukal . . .
dugo
ang kumatas na upa sa lahat nilang pagpapagal

Ang naiwang mga kabahayan
tila bulang-pangarap, laglag na balikat
humahakbang pauwi sa katapusan

Pagbabalik ito
ng laang-panahon,
ng laang-lakas,
na pilit binata ang ihip ng hangin at buhos ng ulan.
Puno man ng hinanakit, marahil
sadyang umuuwi ang lahat sa sinapupunan
ng lupang pinanggalingan

Masdan mo sila oh! aking bayan
kung paano nila tinatanggap ang kanilang pagkalupig
Payapa at tila wala ng pakiramdam
ang mga manggagawang-bukid
na ni ayaw nang sumigaw o humikbi man lamang

Masdan mo sila, oh! aking bayan
kung paanong puno ng tuwa at dalawang-kamay
ibinabalik sa matris ng lupa ang mga anak niyang
gutay-gutay ang katawan---
butas na dibdib dito
ulong sinilip ng punglo riyan
butong iniluwa ng binti roon…

Kagaya ng hanging nagsawa nang hipan ang itim na ulap,
ang itinindig nilang kubol ay pag-asang tumutupi’t humahapay

lastag at manhid ang mga katawan
nangalupig ang katwiran—

ganito umuuwi ang mga anak ng sakahan.

Kang Estrella

KANG ESTRELLA
(A Mignasa King Tibabal Ning Banua)

nung bandi kya sana ing kagayat mu man
ning makule tibabal ning banuang miglilip
karing sulu nang kristal –

kareting perlas, nung yaku na sa ngeni
ing sinta mung titipun at mitututus
karing dampul mairo at maputing telang
panakap na king makatiman nang lupa,
ikadkad ke iti king kekang lalakaran.

dapot ala ku . . . ala kung atipun
keti babo yatu ni atutus mu man
nune mu ring matbud
at lamlam kung taguimpan. --

makalale ka sana . . .
mapipirat ku pilubluban
balang deti atitisud da la
ring painggulut mung takbang.



*******
Oliver S. Carlos
2011
Oran, Algeria



*** also published in ek!/versilog

King Dalan-pasigan Ning Mers El Hadjadj

Pilang aldo na naku ring susuritan ning kakung kunsyensya
Dalawin mo raw si Ka Regie - nganing kayabe kung dinatang.
Kalapit namo. Alang metung a kilometru ing laut ning sukulan
kening dalan-pasigang ini a kakung katatalakaran—
keni ke maralas mamadwas patye bisa keng mangang asan.
Eke agyung iyapa o silipan muman king makalunus nang kabilyan.
Mas buri kung isipang atyu yapa o pota mung bagya atyu naya.
Mipayalang-sala keng pamanako sasangkan da . A Atyu la pa, ding bengi-bengi
nang kwentu tungkul kareng kayang apu, tungkul king miguit adwampulung banua
nang karanasan king pamagpayipus karing miyaliwang lugal. Tungkul king disenyu
at pormang buri na king patuglung at paragul nang bale. Mas buri kung isipang
ngening apunan, kalupa ning sadya, iya ing magsigang o magderang karing
arakap ming asan. Ganakan la’t balikan ding manene nang takbang
kabang lalakad kami king malare balas ning pasigan.
Balamu kapilan pa …
balamu kapilan pa
ing pabanua at walung bulan.

Daramdaman ke pang susyuk ing ayup a kekaming adalanan -- mikulaput ya
ing metung nang bitis karing melanging lumut-dayat. Akakit ke pa
ing malwalas at panatag nang timan kabang bubulus ne ing ayup.
At king pamanyulapo na, agnan miyang tengalan angga na keng
tuldik mi nyang aninagan king lawak ning leparan . . .

Sadya yatang keti king sikluban
ating dadalusung at susugba king api
ban karing aliwa maka-ibie lang pali;
Ating ibpa – kalupa nang Ka Regie –
a tatali ne ing bitis nang wanan
kabang ing kayli, palaut, pilit neng tatakbang
saka ne rugu payaminan ing tatangging kaisipan
a atin yang katimawan.



---------------
Mers El-Hadjadh
Bethioua, Oran
Algeria

Alun at Amanu

Manwala ku king alun
Karing amanu
Alun la ring amanu—
Manwas at mamampat
Karing darayang sugat

Emu sana kukutang

nung bakit makatiman ku
nung bakit anti la mong bulung
a yagtalan ning angin
king tangke ning kalungkutan
dening kakung timan—
siklut-sikluta’ na’t yatad karing pampang
ban magpayagus, magpawasang-wasang
a anti mong bage alang ulaga’t kapupuntan

E mu sana kukutang.

Ala kung balung pakibat
nune mu ring nulas
a timan at timan ku naman
kabang makadukmu ku
king kekang kandungan—

pagpasalamat ing balang pinandit
a magtumayla ya ing pusu
uling aku naman ing bulung
a sinipit mu king aklat ning bie
e mu pepabureng melanat
karing malugud mung amanu
aku ing bulung
a migpawasang-wasang
dapot keka
singlad at dinaun
ning banayad a alun



***
2012
Oran, Algeria

Ing Siklu Ning Bie

Aklat ya. Ing siklu ning bie
linikas lang letra ning pisalit-salit
a kataimikan, panusig at kapanupayan

at ngeni, buknul ne ning kalaraman—
king nasa nang makalag,
ding mingatbang danggut,
miyayabitan la kaylit’ wanan

Iyakmul no ning salita reng salita
ban ing kabaldugan, miwangis la
karing bakbak at usling pintura king dalig—
e ra ayagwanta ing salab ning sulung midadaiti

Ding makakayap a salita, ding letra, kegana-gana,
mete na la at meyalang ulaga, iniang mipaylalam la
king upaya ning metung a tiranu

Kakapkapan ne ning tau
ing kapasnawan na at kayatbusan
antimong albularyung mamaplus
king katawan ning kayang ulwan;
agnan-agnan lang mipanula
nung nokarin yang parti ing maplas at mabaya

kabang detang e na mekapibata
king karelang daramdaman,
ginawa lang kulkul at ding sinukung katawan
karin do silaban.

Susumbung kareng biga ing asuk ning kapanamdaman

Pablasang keni
alang letra. Alang sampat a salita
uli’ng alang aliwang sangkan,
ila mu at ila
ing dapat kutnan at usigan.



******
2011
Oran, Algeria