King Ume Mate At Karing Makamate

Patikdon de ring laureadu
ing kalalangan at amanu

Maglitanya la ring dila:
Indu! Indu! Mibangun ko pu! —

màsakit ya iti
at e na akua mang makabulad.

Ulwan de at sasagipan
payasukan
karing mamerang galal
makarimang pamanyamsam
at miyayaliwang kabalbalan.

Ing lugud
makanyan yang mipipildis kabaldugan.
E ku na pagtakan. E ta na pagtakan.

E na dapat pagmulalan
nu nukarin papunta ing pamanyayang
karing nanumang mitatagan a sikanan--
kamatayan! kamatayan!

Ala yang keliwan
king pirapal, alang patugut a tulandung
at pamikuldas ning danum—
ibat king kalbung kabundukan, gagapang
at milulumud king gabun ning kapatagan
agyang maluat nang tinuknang ing uran

Ala yang keliwan
king lablab ning api keng karelang pagkeran
a era atakasan— kakaluku dapot e magigisan

ing titis a baya
at lipatung tatalsik,
kikislap a patutu
ning karelang kamalyan--

luluklukan do reti
at e ro buring lakwan.

Lipang-lipang a pamaninap
libutad ning kaugtuan.

Pinirat A Bulung King Kartograpiya Ning Kataimikan

Ing Pisasabyan magsamula ya
king kalaraman. At ding balang metung
a mamagpang, daramdaman de ing pamikawani
nung makananu yang mikakawani, mapipitna kalibudtan
ing metung a pulu ning yelu – gagato libutad ning kadayat-malatan—

pulu ne ning dimlang antimong alang tataglayan
a nanumang sikanan. Ing kayang kararasan
anti na na waring panibala king upaya ning kalikasan

Ing Kawatasan – makanyan ya naman
kakatmuan deng kalaraman
pilit deng pipiratan at pipitnan
king pisasabyang gagapus da’t babakuran karing batas,
tayidtayidsarisaringkata(k)tala(k)karangmoralpamagbusal. Sala-
salabid a balamu lubid, makatisud a kapanwalan

Dapuat ing Kawatasan
e ya kapilan man Pisasabyan

Mate la’t mikutkut ding Pisasabyan
mako la’t magbalik
ding anggang minagpang
dapuat ing Kawatasan
lalang ya iting katmuan mu mang kalaraman
apirat mu man king papil nang pisulatan
nung makasanib ne’t mamagus,
dumurut ya’t talete mengaring daya
karing uyat at panimanman; pablasang ala . . .

ala yang kikilalanan
a tayidtayidsarisaringkata(k)tala(k)karangmoralpamagbusal,

e ne sakup
ning pamikawani’t kamatayan
ing kalalangan.





***********

ing mangudtang cauatasan

ing mangudtang cauatasan
kuting iang manalucquiat qng platerang sampanan

carin, pilit nong paquiabutan ding macasapunggul
a bulaclac — quilub ning plorerang pilulanan

mililiuas nong cacalauat, macalale
ding bitis na kayli’t uanan

cabang ding makapatauling aduang bitis
macatucud no man

ing mangudtang cauatasan,
tatacut ia ma’t mamiquelangan,

kuting iang magpumilit misampa; ume ia’t ume ia
micalabius ia man, manacbag at dugpa ia man

quing timbang mipnung danum
a macasalud quing lalam.


------------

quing dine ra

licas da la reng macapacat
a bulung caring carelang malingmingan—
malingmingang alang laman

alang cauatasan
e la mecalalang nanuman
ding melanging laurel ning caiabangan—
mengaring sucal
a mengatmu quing balun ning caisipan

silaban do reti
at megumpisa lang sinulat.

ding nimpa ampong ada
dimdam cong dinalit
at migtumaila.

macaguising no ring macudta.





-------

also published in eK!/versilog

Beluan *

Beluan*


ay! makatua’t pengari

maki-pasari

karing lijim—

mitaid-taid, mituki-tuki

karing pemakud a bawal

pamagbusal

ikaming anak yu

gewa yu keng kawal

ban ngayu mitulid

kitkut ye karing litid

ing dalan a matulid

para king ikakayap

ning pangatau mi’t kaladua

ngayu, para king ikasaplala

at bukas a sagana

ning balang metung

dapua’t makananu keng sumulung

nung mabangnas ya pa king asan

ing babatiawan ming napun?


ay, makatua’t pengari

patangal banal

karing peyalben

pupugaya’t papalakpakan

ding siping bale,

kamag-anak,

kaluguran,

at ning demonyu

mismu.


ay! makatua’t pengari

kapilan ko pa mipakde

kapilan yu pa abitasang

e yu neman tatalanan

ing susi ning kabanalan?


kapilan yu pa ayamin

ing lepastanganan yu kami

ikeng sarili yung anak?


ay! pengari’t makatua

king keraklan da

ring kekong lijim

ala na keng sukat dapukanan

lalapo’t mumugse

buluk lang sasalingalngal


Ikayung sadyang tatalangan

karing gamat pipagmanuan

Indu, Ibpa

O’t nanung milyari

king bie tamung alang kalma?


bakit! indu mi at ibpa

ot kakatmuan yula

ring kekeng isip

king makalumud a lua?

-----------------------------

* Capabaluan: Ing poesya inangu ne at linikas ning talasulat a Oliver Carlos ibat keng poesyang Tagalug a maki-pamagat a “Alam” (ene pu balu nung ninu ing misulat, makanyan man babie ne pu ing mayap a puge at sampat a kapasalamatan). King pamilikas keng Amanung Sisuan, digdagan at elilan la ring mapilan a diwa at kataya ban manayun keng tema at paksang buri nang ipasiuala ning milikas.


** also published in eK!/versilog

quing benging calupa na niti *

QUING BENGING CALUPA NA NITI*
(paindispu cang Pablo Neruda)


quing benging calupa na niti, aiapse cu la, caring letra
ding libung palmura

igulisac, alimbaua, "ing bengi, quisut ne ning calaraman
at licas de puri ring daiucduc ing cacung lalauigan,
pemirat de imalan ing literatura na't calinangan"

manampaling ia qng mua na ing angin, dudura ia ing banua
quing sucal nang lub.

quing benging calupa na niti, aiapse cu la, caring letra
ding libung palmura

"liguran que ing cacung bangsa at ing caiang calinangan, sana,
liguran nacu naman."

quing macacalat a dulum, daramdaman cu la
ring piping saingsing ning gabun a tibuan,

a pigmasabal cu
quing pali ning caugtuan. caring patac ning cauran.
liguran nacu, liguran quea naman; ninu uari ing e linugud
quing Bangsang Capampangan, liuas caring mapilan

libutad niting cabengian, aiapse cu la, ua,
aiapse cu la ding libung palmura

iguliac: delusungan de at pipasa-pasang quisut
ing cacung bangsa,
ing literatura na, ing calinangan na,
dening atiu quing poder at maqui-upaia;

daramdaman cu la ring macapangaclac a siuala,
miguit a calunus-lunus; cabang lalbug ing gabun
quing lua da ring maluca—a ngueni macagapus
sacal-sacal ding puliticung sasapad quing casaquiman
libutad ning pamagbalugbug-cauali't capabaian
da ring talasulat–paiaus pantas—
a mipapate't mitutultulan quing cabaiaran-pagal,
coronang laurel at galal

cupal da! querat ning inda rang memanaco't mig-imbut
at quing amanu cu't calinangan migpalbug!
tacnaida rang mangalaram, mapamirait at ambug!

macanian na uari? quing metu suluc ating managulele.
mabilug a balaian: danup, tacut, quealang marine?

panintunan cu la ring mitatagan pang macasaup
imbut cu ing maquianib at maquisanmetung
ban magbalicuas, lumaban at tumutul

bengi iang calupa na niti
ing bengi da ring quecatang ninunu
ning liping matenacan at e mamisali quing tutu
iacu, ica, itamu ngan, meguisan ta na capanupaian.

isacuil ta na la, quing laguiu da ring melugami
ding lider tamung mapagcunuari.
ing sistema rang tiuali

nung sasamsaman da na ring barag at linta
ing anggang iaman at upaia
Ing bangsang quinatmu na—itamu ita—
dapat ta nang miguising at mag-alsa

ban ibat quing burac a quecatang pipagqueran,
mibangun tamu at lumaban.
maluat na ing anti caniting pamagsamantala,
dapat ta nang mipacde at lumaia

uli'ng daramdaman tamu ing anggang quirut,
quing benging calupa na niti,
at masucal ta ngan a lub, magngitngit
quing calaraman at cabalbalang mitaid-taid

nung ia aguiang maplas ta man a mata
quing taimic tang gulisac at gaga
nguening bengi, malmura tamu at bumulad
ban caspac ning abac, ume tamung balicuas,
ibalic ta ia
ing quecatamung dignidad.


************


*Pauaga: Ing poesya inangu ne at linikas ning talasulat a Oliver Carlos ibat keng poesyang Tagalug a maki-pamagat a “Ngayong Gabi (ene pu balu nung ninu ing misulat, makanyan man babie ne pu ing mayap a puge at sampat a kapasalamatan). King pamilikas keng Amanung Sisuan, digdagan at elilan la ring mapilan a diwa at kataya ban manayun keng tema at paksang buri nang ipasiuala ning milikas.


*** also published in eK!/versilog

dalit ning poeta

gilid ning pisamban, manintun cung salita
quing capagnasan cung aquit que ing sala

queng dulum
mepagal na cung magpalipat-lipat
caring durungauan a pilit cung bubuclat

ala cu iatang queliuan quing pulubing ini
macasapad, macapalad
careng pasbul ning pisamban – careng pasbul-pilubluban

nung misan,
tatacap que ing uanan cung palad queng uanan kung balugbug
at cabang mamapse cung amanu,
macaramdam cung siualang balamu uari e canacu. e cu siguradu
nung ing siualang maniambitan, maniglo queng calumbaian,
siuala de reng aliua o cacu ia naman

poeta cung guguliac at maniauad pang dacal
cabang ing pulubing macasapad quing cacung arapan
lunus mu, ala neng aliua pang aduan.

susubsub que ing cacung lupa caring aduang palad
ban queta, misalicut la reng mata. carin mu man,
macatabnu lang capasnauan
quing anggang baiat a carelang quiquiacan

carin mu man, ding tau, e ra abitasang queti iatu
ala cu, nanumang lugal a pagqueran, pagpainauan
quing buntuc at isip cung managulele quing pagal.




-------------

Diquil Quing Lugud

misteriu iang pilit paquiracpan
cuculung da caring palad ing caiang cabaldugan,
ngarang sasabi:

lugud la
ring sampagang agtalan, pitutungi
cucuintas caring batal,
sasabit caring cupia, cacaticat
caring gamat a mitatalanan

lugud ia
ing sagacgac ning tulang e sucat alarauan
pateracan da caring gamat – macapalad
manenaya careng bulung
a babalag ning angin ibat caring tanaman

lugud ia naman
ing tete mamituglung
caring labuad a picauani ning danuman,
ning panaun a dinalan.

api ia nung misan
cacalbit quing pago ibat cagulutan
salingalngal iang banglu ning micacunung pamanlapit,
pamagbalic ning miuale, ning e na paintunan at asajan--
lalasauan na la ring merimla’t mesias a alino
ning pisac a napung e na sa buring tagquilan at balicdan

labul iang sacdal dimla, maniupan
quing tabsing na ning pampang
a maging yelung pipigil, mililisia caring salpuc
ning mangataram a salitang susugat pilubluban

mapait lang tagulele quing gulut ning pasbul—
pilit pipinid dapot maquiramdam
caring macapangaclac a galaid da ring bitis
lalapit
paralumpung mamitacbang
ban pasibayu iang milantang ing telang pupulis
careng talampacang micasala’t mirinatan

tela iang quing sucal lub, milulucut
dapot e man bisang mamin qng catutuan,
tela ia namang macalantang at manaia gilid dalan
tataglus qng tucuran ning pusung
pilit mibubuclat . . .
ban pasibaiu mung panasaquitan.

macanian ia ing lugud.
macanian ia canu
ing dapat nang maging cabaldugan

quing calupa cung
ala nang quilala

ala nang buri pang quilalanan

nune ing lugud
caring cacung cauatasan.

Pamicauani

Quing pangatuclip na ning catatauliang blusa
a pepalub na quing queyang maleta,
balu cu, mituclip na
ing nanupamang mitatagan nang pag-asa

Isipan cu
nung deng luang mamagus caring pisngi,
mamalebe’t sasalangi caring queyang labi,
casing-calat no caia ning mapinung asin a e cu sasaryang
abubud quing kape cung sasangcapan —
cabang mipnu quing casbu cu lang pag-umasdan
deng painggulut nang tacbang?

Quing tauling pinandit, iquit cu, nung macananu neng
pecalauan ing asul a tarangcahan---nu nocarin la macauquit
deng aduang lagyu quilub ning metung a pusu

Macabalag ya pago,
ing queyang maleta macalale neng gugulyutan.
Macapangaclac, ding bitis a gagalaid, asna la cabaiat –
palaut . . . palaut . . . tatacbang na la palaut.

Bucas a bucas,
alilan que ing disenyu at cule na ning tarangcahan;
Ilaco cu ne ita’ng metung a lagyung macauquit
quilub na ning pusu; bacbacan cu na ing melaun
a pintura at burahan cu ngan ing mecapal a calauang---
antimong pamamura - quening cacung caisipan -
caring mecapal a calauang ning queyang catacsilan








--------------

dalit ning cauran

sanacan mung ding bulung ning cauran
aliua ren ding sangcan, ding punial a tutusuc
queng pusu mung magpaldas at mabibislac quing beiatan;
cuculdas la reti caring sanga ning caqueuan
ban queta mitacpan ing gabun,
micatmuan la ring abtac, mibusalan la ring pilatan
a lelangan ning capalsintang minuli quing quealan

ban abitasa mu
nung nu’anti caniaman ing matudtud
libutad ning manene nang iuiu ning amian,
ning banaiad dang daiti quing quecang salu’t canuan
ring mababalag a lunus da ring papasiuc a tanaman;

ban apiucul mu
nung macananung ding marapal nang pintig
ning quecang utac, babagal lang ditac-ditac;
at quing lamius dang terac quing quecang arapan
ban e mu na damdaman pa ing sablang pait at caplas

(macanian pin iata, nung pacaisipan aguiang ing guinu ning caligaian,
mecad tinanguis na na ngan, guisan na na ngan ing sablang pait
at caplas nang pupusanan— ban pane nang tula ing queang damdaman)

sanacan mu sana
ding bulung ning cauran,
ila ren ding sangcan,
ban atanggap ing pamicauani
ning caladua mu’t catauan,
calupa ding piaptas a tinalague quing palutan—
a macasadia nang lugusan at daran—
ume ca’t maglacbe paiapa, mapatlud inauang
alang pait
alang caplas—
alang nanumang daramdaman.




--------
September 2010

bilig

ibat quing tutulung alulud, sasacsacan na
ning durugpang danum-uran
ing gabun a sisyo, maniglo,
caring sugat a malalam a queyang pilalasan.

sacsac lang mangataram. tandus quing budning
cucutcut, tataglus quing salu nang sugatan
ning babaing mamatiauan qng auang

tulu ning lua – cambe ning tulu ning uran.
tatandusan ne ing maputla nang pisngi—
tutulandung, sasalangi quing gilgal nang labi.

lele ning bacuran,
dudurutan de ring lango at yamuk

ing anac a bilig quing sepupunan—
simsam ne bie at sepulyut.

dalumat

kidkuran na ing mengabalag,
migsa-balikubak a abu
king anit,
batal ampong brasu. melakwan
mengaring palid keng sintidu
ing misteryung e ra atungkab
ding darayang kuku.

nung misan, dakal a kutang
a makagyu mung sisilipan
king boti
basu
laslas a pulsu.

Ba'lang Mamun Ya Ing Caleldo

Pagsalbatan cu
ing pangauala
ning dacal
at mangalagung bague.
Calupa na, alimbaua,
ning baiung palut a pale—
macacadcad qng asican,
gintung balabal
qng pago ning dalagang
ing pauas na qng canuan
at layit nang tatalanan,
paquislapan ne
ning maca-mulagat a yaldo

labul iang masiquid
ing anging jabagat
ban ipasiag na ing pangarunut,
pangabuluc na ning are—
a pasibaiung paiangkin
magbalic qng atyan ning gabun
qng paniatang ning cauran

Macapag-inayang . . .
alang baque,
ala metung mu man
ing manatili capilan man.



*****

also published in eK!/versilog

Queng Cacung Paninap

maninap cu naman
calupa da reng aliua
paninap mu ing sabla
cusut quing mata
queng gusut a ulirat;
lingo pamangapcap
quing sasalatang asque na ning pisac

calupa nabengi
macatalacad cu queni
cabang babation co reng biga
a tatanguis at cambe cung susucad
nung nu’anti na caracal ing lua cung metipun
queng tutulung imalan

titimbangan do reng cacung talampacan
ing babaiat cung catauan,
ing metipun a danum uran,
quilub da reng cacung sapatus
susucdan cu ing pilatan
ning samula at angganan
queng simulmul a misabit, tauil-tauil
gilid ning susulud cung cupya
a pilit nang iangat ning anging lalabul—
maglual-lungub quing busbus cung arung

maninap cu
at queng cacung paninap
e nacu bisa pang maninap.



**************
Algeria, September 2010