gaygay ang labi ng hanggahan
anong takot pa ang maaapuhap
sa banta ng pagkahulog
yamang batid ang kahihinatnan
ng bawa't pagtatangka...

muli't muli ring susubok
ilang ulit mang dumausdos.
ilang ulit mang mabigo.
makarating lang...
marating ka lang..

Solace

Euthanasia

Kung nakapaling man
Ang aking mukha

Sa gawing kanan ng higaan
Walang anupamang dahilan

Kundi ang mangyari ang lahat
Nang mabilis at magaan

Hindi ko gugustuhing makita
Na nag-aalinlangan ka.

Huwag na sana.
Alam mong hindi kita sisisihin.

Hindi napapagod ang mga aparato
At kung anu-anong nakasaksak na tubo

Hindi sila katulad ng katawan ko
Batid mo ito

Kung matatagalan ko lang sana
Kahit man lang isang minuto,

Alam nating gaano man kabigat
Ang nakadagan sa puso, gaano man

Kadilim ang isinasamo nating isa,
Dalawa o ilang araw pa

Hindi na lang natin hihilingin ang hindi dapat.
Kung kaya lang nating maniwala

Na mayroon pang pag-asa,
Ang lahat nating panindim

Ay kasingliwanag sana ng naglalagos
Sa bintanang mga silahis – marahil

Ang umagang ito’y isang bagong araw
Na hubad sa di-mabuhat na hilahil.



***
2011
Oran, Algeria


*** also published ing eK/Versilog

Pagtanaw

Sa mga bagay na tinatanaw
Mula sa likod
Ng bintanang nakaawang
Pinipilit kong tawirin
Ang hanggahan ng realidad
Nilulusaw sa balintataw
Ang takot sa isang wakas

Narito akong nananangan
Sa katotohanan ng posibilidad

Naghahawan kita
Ng mga hinanakit.
Ng pait.

Ako, sa tinamong mga sampal at panlalait
Ikaw, sa mga bintang na itinuntong
Mula sa dila ng iba. Isang relasyong

Dinilig sa sumbong
Sa sumbat nilason
Paano nga ba yayabong?

Sinabi mong titindig sa anumang unos
Ang isang pag-ibig na nagtitiwala
Isang pag-ibig na ang batong-panulok
Ay di malulusaw na respeto at unawa

Narito akong nananangan
Tinatanaw ang iyong hulagway
Umaasang sa iyong pagdating
Ang mga katagang ito’y
Muling ibubulong sa akin.



***
2011
Oran, Algeria



*** also published ing eK/Versilog

mga dahon

************


binabakas ko
sa damuhan -- na minsan nating inupuan,
ang mga pangako
ng pag-ibig na walang hanggan.

sa aking pag-iisa,

patuloy kong naaalala
ang nakasahod mong kamay

sa

mga dahon

na

paisa-isang

n

a

l

a

l

a

g

l

a

g
.
.
.

tulad ng mga pangako mong walang-tatag.

Nakikini-kinita

Nang makalapit ako at buksan ang tarangkahan, napansin kong
banayad itong hinahagkan ng naglambiti’t nakayapos na mga dahon-
para bang napakaselan ng kanilang pinag-uusapan—may nais ilihim,
mariringgan sila ng mga anasang pahina nang pahina
habang papalapit ang mga paang sabik sumalubong,
nagmamadali sa paghakbang.

Ang mga dahon, ang tarangkahan—nagbubulungan.
Tila ba nahihiya o natatakot magsalita.
Tulad niya marahil na natitigilan, di-maintindihan
kung magpapa-tao po; akmang kakatok nguni’t
kagyat din namang yayapusin ng pag-aalangan.
Muling bibitbitin ang maleta at iba pang dala-dalahan.
Mabilis na tatalikod at magkukubli
sa sulok kung saan hindi mo siya matatanaw.
Hanggang sa tuluyang lumayo; na para bang natapos na
ang kumustahan, yakapan at masasayang kuwentuhan—
bago pa siya mapagbuksan.

Kasing-sigla ng mga tangkay na muling dinalaw ng hamog,
kaytagal kong pinanabikan ang ganito ka-pribadong mga tinig.
Magaan ang dibdib, pinakikinggan ko at minamasdan
ang mga pagyakap, pagbulong at paglambitin
ng mga dahong naglalambing.

Sa susunod, maingat akong lalapit.
Tulad ng sinag ng papasikat na araw
na humahaplos sa tarangkahan—
tahimik

uulinigin ko ang bawa’t tinig.



--------------------------
17 February 2010
Oran, Algeria

Bawa't Umaga sa Piling Niya

Sa bawa’t haplos ng silahis sa sumasayaw na kurtina,
sinusulyapan ko ang mahahaba niyang pilikmata;
hinahagkan ang pisngi, hanggang ang pinid niyang labi
ay dahan-dahang bumuka—sungawan ng tipid na ngiti.

Hindi iyon ang mahalaga, ang mahalaga’y
narito ka: pabulong kong itinutugon
sa mga tanong niya— kung anong oras na.

Naninibugho ako sa unan. Kapag inaangkin nito at itinatago
ang aliwalas niyang ngiti matapos kong sagutin ang tanong niya.
Gusto kong hatakin palayo sa kanya ang sakim na mga minutong
nagpapatagal sa subsob niyang pakikipagniig - hindi sa aking mga bisig -
sa tuwing wari’y gusto niyang dayain pa ang mga umaga.

Gayunma’y matiyaga kong hinihintay
ang mga pagbangon, ang mga pagsayaw ng itim niyang buhok
na kintab na along naglalaro, tuksong kumukubli sa likod niya’t beywang.
Sa bawa’t paghawi, lalantad sa labing naghahanap ang nagpapakipot na leeg.
Banayad na hahaplusin, kakabisahin ng naglalakbay na daliri ang nakahanay
niyang buto sa gulugod, hanggang muling magising ang alab sa yakap;
tugunin ng titig ang kapwa titig, pagmamahal ang kapwa pagmamahal—
na kaytagal kong inakalang sadyang akin lang

natatapos din pala
maging ang mga walang katapusan

naitatago

sa ngiti

maging ang mga ikinukubli.


------------
14 February 2010
Oran, Algeria

Mga Hakbang Pabalik

----------





sa pagtugpa sa dalisdis
kung saan kami nagsimula
ikinukuyom ako ng mga bagay na di-makuyom;

gayung nakatitig,
may nais pang tuklasin
ang mga matang tumatagos

marahil
may mga itim na sugat ding hinahaplos
ang kaibuturan ng gulod na iyon
na nagtitiis sa mga iwing lapnos

walang kahulugan ang mga silahis
ng dapithapon sa nakayukong mga sanga
maglagos man ang mga ito, yumakap man
sa di-maghilom na mga sugat,
itatanggi ng dibdib ang anyaya ng ngiti

dahil kung itataas man
wala nang kamay pa ng pagsalubong
na tutugon
sa mga kaway ng pagdating

ang narito’y mga halik sa pisngi
ng naghintay at napagod na hangin.








--------
10 February, 2010
Oran, Algeria

Awit ng Kastilyo

Nakayakap sa ininsensong unan,
madaling-araw kung maghintay ang kagandahan

sa sinag ng papalapit na mga sulo,
sa sabik na yabag ng mga pagdating.

Lumalagos sa bintanang nakaawang, ipinaririnig
ng nagdiriwang na gabi ang masasayang tinig.

Malalalim na sugat ang nililikha
ng bawa’t yakap ng pagsalubong;

pakiramdam niya’y lumalatay sa pisngi
ang halik ng bawa’t sinag na hindi para sa kanya

Sa iba, sa iba nakalaan ang nasasaid niyang mga luha
ang mga walang sulo, walang yabag niyang paghihintay.

Nakatitig,
may naaninag siya sa dilim—

pabaligtad na nakasabit ang sampares na bota
sa likod ng puting kabayong dumarating.



---------
3:15 PM
Sa Guhong Kastilyo ng Mostaganem
Mostaganem, Algeria

Awit ng Pag-ibig

(Alon Bonito playing "Power of Two Songs" by Indigo Girls)


gusto ko siyang magpakalayu-layo
kung maaari nga lang
na ihiwalay ko siya mula sa akin
nguni’t paano? paano ba siya mapaglalakbay
nang lagpas pa sa pinakamalalayong mga bagay—
nang lagpas pa sa iyo?

damdamin ito na nais kong ikulong
nais ilibing sa pinakamadilim at payapang sulok
nang di na niya mahaplos pa ang iyong kaluluwa

sa kailaliman, doon ko siya nais manatili
upang hindi na niya marinig
maging ang pinakamahihina mong hagikgik
subali’t, bakit nga ba lahat na lang ng bagay
na nahahawaka’t natatanaw, nakaugnay sa iyo—
sa atin.

at lagi na, ang mga alaala’y garalgal na tinig
na umiilanlang at pagdaka'y bumabalik
gaya ng tumataghoy na mga nota
na nakatali sa kwerdas ng gitara

o' mailap kong awit!
sa anong tugtog
sa anong instrumento nga ba makalilikha
ng iisang melodiya
mula sa dalawang di-kailanman mapag-isa?

Tampisaw

Tulad ng mga paang takot nang itampisaw
hindi ko na sana nais pang maramdaman
ang pangangaligkig matapos ang alinsangan

ngunit

kagabi, muli akong ginambala
ng nakapapasong dampi ng iyong mga labi

sa aking punong-tainga—tila ba nagpulasan
ang mga pukyutan—sumanib
sa iyong pagkagat-halik ang paungol
mong pagkasabi: hanggang ngayon, mahal kita.

Usok na nanuot sa bumukad na balat
ang init ng iyong hininga.
At gayung pumapaling, tumatanggi ang pisngi
ano’t higit, laging higit, ang hinihingi ng mga labi.

Batu-balaning humihigop ng alabok,
may mahikang taglay ang bawa’t paglapat
pagdiin at pag-indayog ng iyong katawan.
Paulit-ulit na kumakalag
sa paulit-ulit ding iginagapos na katinuan.

Nais ko sana’y iyon na ang maging huli

Natatakot akong gaya rin lang sa lagaslas
muling hihipan, palalamigin ng hangin
ang iyong kataga; maglalaho ang init–
sabay sa pag-angat at paglayo ng balakang
mula sa sugpungan ng ating mga katawan.

Sinisibat ang tadyang (bakit hindi
mo maramdaman)
sa bawa’t pagkakataong
matapos mo akong ihatid sa sukdulan,
lalayo kang nakabakas sa dibdib, sa leeg,
ang samyo ng mabuhay-pumanaw mong pagmamahal.

Iiwan akong nagtatanong at naghihintay
kung kailan madudugtungan
ang mga alaalang
walang iniwan sa kobre-kamang ating sinapinan—

inilalatag

itinitiklop

muling inilalatag.





************
December 5, 2009
Oran, Algeria

Alaala ng Tag-ulan

dalawampung-taon ka
ako nama’y labing-lima
nuong sinabi mo sa akin:

ang pag-ibig ay ito, ang pag-ibig ay iyon.

pumitas ka ng dahon mula sa kawayang
yumuyuko, humahalik sa lupa

at itinuro mo ang malalabay na sanga ng nara
na humahaplos, humahalik sa usli niyang mga ugat;

saka mo binilang ang mga kristal na hamog
na sinusuyo, idinuduyan ng mapaglarong hangin.

wala akong naunawaan sa mga sinabi mo
dahil nakatitig ako sa iyo

habang ikaw ay nakatingala
at nag-aabang sa mga hamog—

marahan silang bumababa
mula sa mga dahong nasa itaas
padausdos sa mga dahong nasa ibaba
hanggang sa sila’y

mahulog

mabasag

sa nakalahad mong mga palad.


dalawampung-taon ka noon . . .
at dalawampung tag-ulan na rin iyon.



wala


wala nang iba pang pag-ibig



na naligaw mula noon.

Lihim ng mga Titig

Saan nga ba maaapuhap ng naguguluhan kong sulyap
ang saklaw na lihim ng iyong mga titig?

Kasingdami ng isinasaboy mong buhangin
ang aking mga tanong
tungkol sa iyo
tungkol sa atin
tungkol sa kung anong mayroon pa tayo ngayon.

Mga tanong, na alon at alon lang
ang sumusundo at tumitipon
upang pabalik na ihampas lamang
sa batuhan—kung saan tayo ngayon nakatuntong.

Napapagod akong hanapin sa iyong mata
ang mga sagot. Pilit kong inaaninag ang mga ito
sa kilapsaw na likha ng nagtatampisaw mong mga paa.

Tayo pa ba? Kibot lang ng labi ang nagpapahiwatig.

Tinatapunan mo ako ng titig—mga blangkong titig
na di ko batid kung pagsuyo
kung sumbat o panibugho.

May saklaw na lihim ang iyong mga titig
maraming bagay ang ibig sabihin


na
sa
dibdib
ko


sa dibdib ko’y nagiging mga tinik

isa-isang tumitimo -- nagpapadugo.

Nakikisilong

Dumarating ka
Sa mga sandaling hindi na ako humihiling

Ikinakawit
Sa aking batok, sa aking beywang
Ang mga langong paanyaya, mga pagsamo

Na bumalik sa mga patak at lagaslas
Ng tubig sa dutsa

Sa mga pagbaling, pagpihit, pananabik
Na marahang nilulusaw ng mga langitngit

Ng kama
Ng humihingang sahig.

Sa silid na ito ng mga alaala
Paulit-ulit
Iniaabot mo sa akin ang iyong mga pasalubong:

Hiniwa-hiwa at pira-pirasong paliwanag
Nakalata, yupi-yuping paghihintay
Nakaboteng halik – padaplis, kagyat, nakaw.
Nakasupot na mga kumusta na
Mga nagmamadali at walang-katiyakang
Babalik ako sa linggo

Tingi-tinging pagmamahal na iniiwan
Sa mga kislot at gusot ng sinapinang kumot.

Dumarating ka sa mga sandaling
Pagod na akong humiling

At tuwina, heto ako
Natataranta
Hindi alam ang gagawin.

At Inihakbang Nila ang Kanilang mga Paa

---------



At inihakbang nila ang kanilang mga paa.

Malamyos. May iisang ritmo.


Hindi tulad ng napagod na mga paa nating

minsan


sinubukang umindak; sumayaw

paikot sa nakapagitnang altar–



pag-ibig.
Ninais ikutin, sakupin--


sa padyak at indak
ng inosenteng mga paa--


ang malambot, nangingintab

at namumulaklak na damuhan.








************

November 28, 2009
Oran, Algeria

meeting place

-------------





inisang lagok ng inip na bibig, bakasakaling
mailunod ang panis na laway sa lumamig na kape

na tatlong oras nang sinusuyo, hinahalo
ng pilak na kutsaritang

nahilo na rin
sa kaliwa’t kanang ikot ng pag-aalala.

sinusumbatan ng titig ang dingding
nililingkis, tinatanong ng kanang paa

ang kaliwang paa: darating pa ba siya?
walang maitutugon ang kaliwang paa

na nagsisimula ng humakbang -- palabas.
minsan, maging ang kinakabog na mesa

at isinasalyang upuan
walang sagot na naibibigay.

tanong sa tanong din lang
ang natatagpuan

ang naiiwan
sa mga tagpuan.




------------

Kabilang Pisngi ng Pagtulog

babantayan kita sa iyong pagtulog.
kahit na alam mong hindi na mangyayari,
nais kong samahan ka

maging haplos
sa dibdib ng pinakapayapa mong pananaginip
upang tulad sa banayad, minsa’y alimpuyong alon,

muli kong maipadama
ang padausdos na pagdampi
ng nagliliyab kong labi

aakbayan kita
sa pusod ng nakasisilaw at kumakaway na gubat –
na nag-iingat sa pinitas nating mga tangkay at bulaklak

bubuhatin, sa lilim ng nagtutubig na araw
patungo sa kwebang naging piping saksi
sa sinambitla nating pananatili.

doon man lang, minsan pa,
muli kang makapanaog
mula sa batuhan ng iyong mga takot,

sa bangin at bingit ng mga alinlanga’t pagkabalisa
na hanggang ngayon, hanggang ngayon ay nakapiit—
likidong sumusungaw, dumadaloy sa hapis mong mga mata.

aaliwin kita. papasanin sa aking mga balikat
at gaya ng dati, aabutin mo ang kulay-pilak na mga tangkay;
hahawakan ko ang iyong kamay upang iyong mapitas, maipon,
mai-kuwintas ang pinakamunti at pinakaputing mga bulaklak.

muli kitang isasandal
sa dibdib ng naniniyak kong mga kataga,
ng di-magmamaliw kong sumpa: narito lang ako

lalaging para sa iyo, isang kanlungan at gabay
tulad ng bangkang magsasakay, mamamaybay
at magbabalik sa iyo kapag nais mo nang magpahinga

at sa iyong paghimlay, ikaw ang aandap-andap na apoy
na hahawakan ko at ikukubli sa aking mga palad.

mananatili akong isang masuyong hangin
sa hinuhugot mong hininga

hindi mo man nakikita
bahagya mang nadarama.

"Kisap" (An Anecdote)

alas-kwatro ng umaga
wala akong marinig

kahit tilaok man lang ng tandang
tulad ng dati

mag-iinat siya
ipipisig ang nagdaang gabi

isusuot ang kanyang blusa
at lalabas ng tarangkahan

dadaplis lang sa pisngi ang pamamaalam
walang maiiwan

kundi pait
na nakakapit sa suot kong apron

napakarami ko sanang gustong sabihin . . .

Pamimigat

nabibigatan ang puso ko.
sa marami nitong himig,

tila punong-langka itong
hitik sa hinog na bungang


bu


ma


ba


ba



g u m a g a p a n g .


hindi kita mabibigyan
may iba nang nagmamay-ari.

nguni’t kung sakali
sa dapithapon

o di kaya’y sa gabi,
magawi ka rito

at walang umaaligid
o nagbabantay ni gamu-gamo

at mapansin mong
may nalalaglag na bunga

nakawin mo.

walang ibang makakaalam.

tayong dalawa lang.

Mga Sagot at Paliwanag (pagkatapos ng question mark)

Bakit ka naglalakbay?
Dahil di ko matiis ang lamig sa silid ng bahay.

Bakit ka naglalakbay?
Yun ang kailangan kong gawin. At lagi kong ginagawa
Sa gitna ng mga sikat at lubog sa buhay ko.

Ano ang suot mo?
Kupas na maong, itim na t-shirt, itim na baseball cap, itim na medyas.

Ano ang suot mo?
Wala kahit ano.
Balabal lang ng hinagpis ang nagbibigay init.

Sino ang katabi mo sa pagtulog?
Napakarami nila. Nakalaro. Nakayakap bawat gabi.

Sino ang katabi mo sa pagtulog?
Buntung-hininga.
At ang walang-hanggang wala. Mula pasimula.

Bakit ka nagsinungaling sa akin?
Noon pa ma’y nagsasabi na ako ng totoo. Yun ang alam ko.

Bakit ka nagsinungaling sa akin?
Dahil maging ang katotohanan, kasinungalingan din lang
At labis kong inibig ang katotohanan.

Bakit ka lalayo?
Wala ng silbi pa ang lahat -- para sa akin.

Bakit ka lalayo?
Hindi ko alam.
Buong buhay ko ni hindi ko nalaman.

Hanggang kailan ako maghihintay sa iyo?
Pagod na ako. Gusto ko ng humiga.

Ikaw, pagod ka na ba?
Oo. Pagod na ako. Gusto ko nang humiga. Humimlay
At magpahinga…